Выставляю первую часть статьи посвященной событием восстания 1863-1864 гг. http://ildt.istu.irk.ru/journals/2019/01/articles/09
Спасибо, Андрей. Обязательно ознакомлюсь с Вашей новой научной работой. Тема не только интересная исторически, но и актуальная сегодня весьма. Немного знакомился с архивными документами по этим событиям, так как семья "попала под раздачу" в 1864 г. В Минском уезде геройствовал Коломенский карательный пехотный полк. Название "карательный" означает прежде всего то, что Российские военные подразделения выполняли не только боевые задачи, но были официально наделены и параллельно осуществляли полномочия и функции карательных органов : полицейских, жандармских, прокурорских, судебных, тюремных, палаческих и т. п. в отношении гражданского населения. Пока специально не вникал на сколько такие специфические "возможности" и их применение "нравились" настоящим боевым офицерам Российской армии. Наверное было по разному. Например, известно, что боевой генерал и внук легендарного фельдмаршала князь Суворов смотрел на эти "геройствования" с большим отвращением.
Паўстанне 1863-1864 гг.: крыніцы з Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі (агульны агляд) http://niab.by/newsite/en/content/a...нальнага-гістарычнага-архіва-беларусі-агульны Источник: Национальный исторический архив Беларуси
Матвейчык, Д.Ч (2013). Паўстанне 1863-1864 гадоў у Беларусі: нарыс баявых дзеянняў. Мінск: Медысонт, 122 с. У серыі “Беларусь у войнах” у 2013-м годзе пабачыла свет кніга Дзмітрыя Матвейчыка, прысвечаная самай маштабнай ваеннай падзеі на тэрыторыі Беларусі другой паловы ХІХ стагоддзя–паўстанню 1863-1864 гг. Галоўнай мэтай кнігі аўтар называе “папулярызацыйную” і бачыць сваю задачу ў тым, каб “даць шырокаму колу чытачоў агульнае ўяўленне пра баявыя дзеянні паўстанцаў у Беларусі ў 1863 годзе”
Матвейчык Д.Ч. Удзельнікі паўстання 1863–1864 гадоў: біяграфічны слоўнік (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі). – Мінск : Беларусь, 2016. – 735 с. www.academia.edu/35726486/
Фірыновіч А.Э. Дакументальныя матэрыялы па гісторыі паўстання 1863 1864 гг. у архівасховішчах Беларусі http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/4070/1/Фирынович_АЭ.pdf
Ігнатоўскі У. 1863 год на Беларусі. Нарыс падзей [Беларуская Акадэмія Навук. Запіскі аддзелу гуманітарных навук. Кн. 13. Працы Інстытуту гістарычных навук. Т.V.] Менск, 1930. 280 с Несколько цитат, орфография сохранена С. 2 Паўстанчы Центральны Народны Камітэт ў канцы 1862 году офіцыяльна заяўляе, што паўстаньне, апроч непадлегласьці Польшчы, павінна даць вольнасьць yciм насельнікам Польшчы, а таксама роўнасьць i ўшанаваньне правоў ycix народаў, злучаных з Польшчай. Такія правы Центральны Камітэт прызнае за Беларусьсю, Літвой i Украінай. Праўда, Камітэт не ўяўляе сабе іншай Польшчы, як Польшчы адзінай i непадзельнай, у даўных яе межах, але з вольнымі народамі, што дабрахвотна увойдуць у яе склад. С.2-3. Польскае паўстаньне 1863 году было для Беларусі і на Беларусі терыторыяльным беларускім паўстаньнем. Для кожнай закранутай паўстаньнем нацыянальнай терыторыі паўстаньне 1863 году было нацыянал-демократычным рэволюцыйным рухам, які меў сваёю мэтаю вызваляць яе з-пад пяты расійскага царскага самаўладзтва и ўтварыць у будучыне новыя соцыяльныя і політычныя ўмовы жыцьця. Прыймаючы агульнае кіраўніцтва Варшавы i прызнаючы сувязь з політычным організмам будучай Польшчы, чырвоныя на Беларуі, Ліцьве і Украіне были незадаволены тэорыяю i асабліва. практыкаю Варшаўскага Цэнтральнага Камітэту ў нацпытаньні. Яны ня раз ставілі пытаньне аб нейкіх пэўных формах пол!тычнай незалежнасьці нацыянальных тэрыторый. Дзякуючы гэтаму яны часта выклікалі з боку паўстанцау-палякаў, нават чырвоных, абвінавачаньне у сэпаратызьме. С. 107-108 Што датычыць Варшаўскага Цэнтральнага Народнага Камітэту, дык 29 студзеня 1863 году ён выдаў спэцыяльную адозву да „братоў Літвінаў", пад якімі разумеў беларусаў i літоўцаў. Цэнтральны Kaмiтэт у сваей адозьве заклікае Літву i Беларусь да ўдзелу ў паустаньні, якое вызвалщь усе народы былой Польшчы. ..Усе жыхарства на Літве i Беларсі павінна хапіцца за зброю i icьцi ў паўстаньне, першым актам якога павінна быць вызваленьне i надзяленьне зямлёю сялян, як у Польшчы, так i на Беларусі… С.153-154 Жандары па Віленскай губэрніі вельмі сачаць за настроямі сялянства i за адносінамі яго да паўстанцаў. 3 адносьніку Віленскага жандарскага штаб-афіцэра Лосева мы даведваемся, што паўстанцы вядуць сябе вельмі тактоўна ў адносшах да сялян, што яны акуратна аплачваюць гатоўкаю ўсе тыя выдаткі, якія робяцца для ix сялянамі. 3yciм іначай стаіць справа з расійскіми аддзеламі: яны ў зварот выдаткаў даюць сялянам толькі контрамаркі, якія ня маюць ніякай рэальнай каштоўнасьці. Яшчэ горш робяць казацкая аддзелы, якія ў патрэбнае ім бяруць у сялян сілком i нічога ня плацяць. Лосеў вельм! непакоіцца аб тым, што пры такіх умовах трудна чакаць ад беларускага сялянства праудзіва-патрыятычных адносін да расійскага ўраду. Так думаў Віленскі жандарскі штаб-афўцэр у красавіку 1863 году. У пачатку мая непакоіцца аб беларускім сялянстве ўжо IV округ корпусу жандараў, што знаходзіцца ў В!ленскай губэрніі. 3 данясеньня яго ў Пецярбург на імя шефа жандараў мы даведваемся, што сяляне, якія да тых.часоу былі верными расiйскаму ураду, пачынаюць хістацца, бо бачаць, што ўрад ня мае моцы абараняць ix ад паўстанцаў. Далей аўтар данясеньня дадае, што ўжо былі прыклады, калі да паўстанцаў далучаліся сяляне, якія потым пападалі ў палон расійскім часьцям. Гэтыя даныя гавораць аб тым, што калі сялянства ў сваёй масе за паўстанцамі не пайшло, то бьлі паасобныя групы сялянства, акія ня толькі пасыўна спачувалі паустаньню, але прымалі ў iм актыўны ўдзел. С. 159 …сялянства у масе за паустанцамі не пайшло i вельмі часта выяўляла варожыя адносіны да паўстаньня. Выключэньнем зьяўляюцца тыя мясцовасьщ у Віоенскай, Горадзенскай і Ковенскай губэрніях, дзе дзейнічалі крайнія чырвоныя, як В. Урублеускі, К. Каліноўскі, А. Мацкевіч i іншыя, якія апору паўстаньня бачылі ня ў шляхце, а ў сялянах i стаялі на прынцыпе аддачы панскай зямлі сялянам. С. 243 Адзін з супрацоўнікаў вешальніка Мураўёва так апісвае Каліноўскага ў часе яго знаходжаньня ў турме: „Первый день Калиновский лишь кусал себе губы и неохотно отвечал даже на вопросы, но к вечеру не выдержал и об'явил свое настоящее имя. Несмотря на все усилия членов комиссии, им не удалось исторгнуть от Калиновского подробного показания о личностях, составлявших революционную организацию края. Он однако откровенно сознался, что был распорядителем жонда во всем крае и, как видно из показаний других лиц, он умел поддержать падающий революционный дух польского населения …Ему дали перо и бумагу и позволили свободно излагать свои мысли. Он написал отличным русским языком довольно любопытное рассуждение об отношении русской власти к польскому населению западного края, в котором между прочим высказывал мысль о непрочности настоящих правительственных действий и полное презрение к русским чиновникам, прибывшим в край". Да гэтага вынятку трэба зрабіць некаторыя тлумачэньні. Аўтар вынятку два разы падкрэсьлівае, што Каліноўскі меў дачыненьне да польскага насельніцтва Беларусі. Бязумоуна,гэта ня верна. Каліноўскі быў зьвязаны з тым насельнщтвам Беларусі, якое прымала ўдзел i падтрымлівала паўстаньне, а сярод гэтага насельнщтва бьлі як палякі, так i беларусы. Апроч таго, мы ведаем, што радыкальная сялянская програма Каліноўскага асабліва цесна зьвязвала яго з дробнаю шляхтаю, дробнаю буржуазіяй i сялянствам, якое ў пераважнай большасьщ сваёй было беларусім. Аўтар вынятку сьвядома выказвае тэндэнцыю i гаворыць фразэолёпяй мурауёускае сыстэмы, якая упарта даводзіла, што паўстаньне на Беларусі было выключна панска-польскай справай, што удзельнічалі i падтрымлівалі паўстаньне выключна паны i палякі. С. 244 Запіска („рассуждение"), якую напісаў чырвоны дыктатар у турме, ды нас не дайшла, а таму нам трудна сказаць, наколькі дакладна перадаў зьмест яё аўтар у cвaім вынятку. Ува ўсякім выпадку яе зьмест мог быць падобны да таго, што сказана ў вынятку. Апроч таго, зусім зразумела, што яна магла быць напісана „отличным русским языком", бо Каліноўскі, як нам вядома, скончыў Пецярбурскі унівэрсытэт з годнасьцю кандыдата праў.
В 2015 году потомок Козелл-Поклевских, 83-х летний Тадеуш Козелл-Поклевский приезжал в Беларусь и на вопрос, считает он себя белорусом или поляком, ответил так: Цитата из интервью: – Я гавару і па-літоўску, дарэчы. Скажу так: я з Вялікага Княства. Напэўна, па маўленні, выхаванні я паляк, але я ведаю, што мая сям’я з каранямі беларускімі і літоўскімі. Паклеўскі – гэта з літоўскай “пад клёнам”. Казёл – прозвішча абсалютна беларускае. Усе гэтыя краіны для мяне родныя – і Беларусь, дзе нарадзіўся і правёў дзяцінства, і Літва, дзе перажыў вайну, і Польшча, дзе стварыў сям’ю, стаўся як прафесіянал. rh.by/2015/09/14/aposhni-sa-slavutaga-rodu-kozelau-pakleuskih-hto-naradziusya-na-vilejshchyne-my-pryehali-na-svyatoe-mestsa-dze-kostsi-rasstralyanaga-batski/
Бэлла а это какое отношение имеет к восстанию? Или вы это приводите в качестве доказательства, что они воевали за создание независимого Белорусского (или Литовско-белорусского) государства?
Когда он приезжал на Вилейщину, я провел с им два дня. Охрана, сколько всего он знал о нашей местности. Кто и где жил, даже пару народных песен исполнил которые тут были. Рассказал интересные анекдоты и все на белорусском языке. Хоть он уехал отсюда в сем лет. Жалко, что его больше нет, а так сколько всего можно было б узнать из нашей истории. На память он радость несколько копий старинных фотографий им. Костыки.
Ну, что ВЫ, уважаемый, доказывать – это дело историков. Для этого опубликуйте Вашу работу в Беларуси… А моя скромная информация – просто повод для размышлений для исследователей этого замечательного сайта. Здесь уместно искать и осмысливать, сопоставлять, делиться информацией, а не «ломать копья». Еще немного в ту же «копилку». Одна из записей МК бывшей униатской, а на тот момент православной церкви в Берковщине,1839 год. Заметила случайно на той же странице, где записи о крещении детей обоих моих прапрадедов) Крещение дочери настоятеля православной Берковской церкви Якова Прокоповича Марии; восприемниками были Председатель уездного суда Каэтан Козелл( будущий владелец имения Княгинин) с Казимирою Бушевою С…???, Иосиф Козелл- войск Российских ротмистр( будущий отец Августа, участника восстания) и др. Это братья того самого Яна Козелла, будущего владельца имения Сервач. Это опять на тему межконфессиональных и национальных отношений)))
В том то и оно, что отряды повстанцев действовали только те неплохо которыми руководили бывшие офицеры Русской Императорской армии. (братья Козел-Поклевкие, Мельхиор Чижик и т. д.) Что касается межконфессиональных отношений то основная часть повстанцев были католиками, но конечно были и православные и возможно и члены других конфессий. Да и русская армия была многонациональной и многоконфессиональной, даже среди тех солдат которые погибли в ходе боев на вилейщине были католики.
Уважаемый, Андрей События 1863-64 гг. – это были не спортивные соревнования, и даже не военные манёвры «по нарошку». И, по этому, вопросы военного мастерства участников событий если и интересны, то далеко не в первую очередь. А в первую очередь важны личности, выбор, поступки и судьбы участников этих трагических событий (и их семей). Вот это Вам и пробуют донести. Хорошо, если поймёте. и РЕКРУТАНСКОЙ - НЕВОЛЬНИЧЬЕЙ! Империи было без разницы и национальность, и конфессийность "пушечного мяса". Ведь - это "расходный материал".
Действительно выбор людей это выбор людей. Причем почти все они были уроженцами одной страны Российской империи. И любые попытки сепаратизма и вооруженного выступления против действующей власти во ВСЕХ СТРАНАХ давятся силой. В том числе это прописано и в законах нашей страны. Да армия еще на тот момент была рекрутской, но в скором времени она станет комплектоваться по всеобщей воинской повинности. И не все категории населения были задействованы в призыве на воинскую службу. Кстати вопрос об ограничении на воинскую службу поляков-католиков после восстаний тоже интересен и почти не рассматривался историками, а там очень много интересных моментов, которые повлияли даже на формирование и комплектование польской армии в 1918-1939 году. На мой взгляд интересен и вопрос дальнейшей судьбы детей повстанцев, но это тема отдельного и очень большого научного исследования. В России при всей НЕВОЛЬНИЧИЙ политике "Сын за отца действительно не отличал" и многие из них зделали блестящие военные карьеры дослужились до высоких генеральских и адмиральских чинов.
Цитата из книги белорусского историка и архивиста, кандидата исторических наук, сотрудника НИАБ и истфака БГУ, с которой трудно не согласиться; “Таксама хацелася б устрымацца ад якіх бы то ні было далёкасяжных і глабальных высноў, гипотэз ці абагульненняў – накшталт ролі паўстання ў станаўленні беларускай нацыі ці яго ўплыву на лёсы наступных пакаленняў беларусаў. Усё гэта павінна быць зроблена ў выніку масштабных і глыбокіх навуковых даследаванняў.” Матвейчык, Д.Ч (2013). Паўстанне 1863-1864 гадоў у Беларусі: нарыс баявых дзеянняў.
Паўстанне 1863–1864 гг. у Польшчы, Беларусі, Літве і Украіне : гісторыя і памяць: зб. на-вук. арт. / уклад.: В. В. Яноўская, А. У. Унучак, А. Э. Фірыновіч; рэдкал.: А. А. Каваленя [і інш.]; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. – Мінск : Беларуская навука, 2014. – 427, [18] с. ISBN 978-985-08-1737-2. У зборнік увайшлі навуковыя артыкулы па актуальнай навуковай праблеме «Паўстанне 1863–1864 гг. у Польшчы, Беларусі, Літве і Украіне», якія дэманструюць розныя падыходы ў беларускай, расійскай і ўкраінскай гістарыяграфіях. Тэматычнае кола пытанняў, пастаўленых аўтарамі, ахоплівае самыя розныя бакі паўстання: баявыя дзеянні, мерапрыемствы расійскай адміністрацыі, пакаранні і амністыі паўстанцаў, удзел у падзеях розных сацыяльных груп. Адрасаваны не толькі даследчыкам, але ўсім, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі. В этом сборнике есть артикул, на который хочется обратить внимание г-на Каркотко Называется "Удзел беларускага сялянства ў паўстанні 1863 г.", Р.Р.Лазько
Вот тут полностью согласен. Нет хорошего исторического исследования по событиям восстания 1863-64 гг. на территории современной Беларуси, которое бы рассматривала комплекс всех проблем, а не узких вопросов в ходе этого события.
