Вот ещё немного информации по окрестностям Ильи, возможно, будет кому полезна.Например,благодаря приведённым названиям названиям окрестностей, я нашёл место проживания предков по одной из линий. В этой теме использована информация буклета «ПАЦЕРКІ РОДНАГА СЛОВА (Ілья і ваколіцы ў назвах)», подготовленного Николаем Кутасом, Шэрой Розой Константиновной, учителями и учениками Ильянской школы. Спасибо большое им за работу! ВЕДАЙ СВОЙ КРАЙ “У назвах, нібыта ў бурштыне, Хаваецца цень даўніны. І помняць пра гэта сыны, І жыць разам з імі Айчыне!” Мікола Кутас З кнігі вершаў “Перазвоны” ПАЦЕРКІ РОДНАГА СЛОВА (Ілья і ваколіцы ў назвах) Ілья 2005 Матэрыялы для буклета сабралі і сістэматызавалі : Мікола Кутас – бібліятэкар Абадоўскай сельскай бібліятэкі; Шэрая Роза Канстанцінаўна- настаўніца-мовавед Ільянскай школы; Дапамагалі настаўнікі і вучні Ільянскай школы. Населеныя пункты Ільянскага Сельскага Савета па стану на 01.01.2004. 1. В.Абадоўцы 16. В. Калодчына 2. В.Альхоўка 17. В. Капусціна 3. В.Асцюковічы 18. В. Карытніца 4. В.Барсукі 19. В. Катоўка 5. В.Баяры 20. В. Каўшэвічы 6. В.Будзішча 21. В. Крыніца-1 7. В.Бязводнае 22. В. Крыніца-2 8. В. Гараватка 23. В. Лёпаўшчына 9. В. Дварэц 24. П.Партызанскі 10. В. Забар'е 25. В. Сакалы 11. В. Зарэчча 26. В. Суднікі 12. В. Ілья 27. В. Старая Гута 13. В. Ільянскія хутары 28. В. Цагельня 14. В. Кавалі 29. В. Шчырачыха 15. В. Казлы АБАДОЎЦЫ Назва паходзіць ад слова абады. Тыя, хто вырабляў абады, жылі ў Абадоўцах. Вёсцы прыкладна 200 гадоў. Належыла памешчыкам Багдановічам. Захавалася іх капліца і памяшканне, дзе выраблялі сыры. Прысядзібны парк у жахлівым стане Вінакурны завод у развалінах, сажалкі пазарасталі кустоўем. Вёска – цэнтр калгаса. Маецца магазін, школа-дзевяцігодка, ФАП, клуб, бібліятэка. Колькасць жыхароў – 361 чалавек, у асноўным –прыезжыя. ПРОЗВІШЧА КАРЭННЫХ ЖЫХАРОЎ Васінкевіч, Валканоцкі, Кулік, Лукша, Паўловіч, Ярашонак. Назвы ваколіц: Альшынка Капліца Бондараў лог Канцы Леснічоўка Бяроза Маслава Баярскае залессе Маяк Белы ток Осава Вязаўшчына Пажарышча Гараджанка Гарыдаўка Пешкаў хутар Гурка (Барсучкова гурка) Гірдзева Пасека Жарок Пацэлева Зосін лог Рабы лог Імшарка Рузіна поле Кашары Сонічыха Снежкава Кісяліха Себрынка Клеткі Хутар Маліноўскага Ксяндзоў лог Крывулі АСЦЮКОВІЧЫ Назва паходзіць ад прозвішча Асцюк, або ад слова – асцюкі. Радавая сядзіба Тукалаў. Палац спалілі партызаны ў 1944 годзе. Парк і сажалкі – у запусценні. Маецца магазін, жыхароў – 93 чалавекі. Прозвішчы карэнных жыхароў: Вараўка НАЗВЫ ВАКОЛІЦ: Бель Баркі Батрацкая крыніца Ванцоўскі Вінцантова Гай Грэбля Зубрава Каля сажалкі Куп’ё Крыніца Леснічоўка Мядзведнае Пад дубам Пад маяком Пажэрня Раўняць Строкаў лог Чаромуха БАРСУКІ У аснове слова – назва жывёлы Барсук. Назва вёскі паходзіць ад прозвішча Барсук. Пражывае 17 чалавек. Прозвішчы карэнных жыхароў: Дзік, Раманоўскі, Пякарскі НАЗВЫ ВАКОЛІЦ: Аселіца, Альшынка, Вязаўшчына, Гурка, Зосіна, Лаза. БАЯРЫ Баяры – сацыяльная група насельніцтва 13-18 ст. Фактычна вёска мае тры найменні: Баяры Вялікія, Баяры Ражынскія, Баяры Баравыя. Пражывае 111 жыхароў. Ёсць магазін. Прозвішчы карэнных жыхароў: Астроўскі, Буслаўскі, Вяжэвіч, Гарлінскі, Дуровіч, Мароз, Судніковіч, Ясінскі. НАЗВЫ ВАКОЛІЦ: Будраўка Ламы Бор Ляхава Барсучкоў лес Падасіннік Бель Падліпкі Баравыя Пархава Бычок Ручай Верацяя Сялішча Залессе Смольніца Кавальшчына Сетнае Клін Сіська Каля труб Яловае БЯЗВОДНАЕ Карнявая частка слова – вада. У спалучэнні з прэфіксам – бяз, без – і ўтвараецца назоў Бязводнае, значыць, без вады. Зараз пражывае 46 чалавек. Прозвішча карэнных жыхароў: Шалуха, Ярашонак, Адамовіч, Максімовіч, Семянёк. НАЗВЫ ВАКОЛІЦ: Анкудава Мачулішча Восава Пажарышча Вязаўшчына Пацэлева Гуры Пуцілаўка Гірдзева Рыгораў лог Гарадзішча Сцюдзянец Канцы Янукова Карчы Янкава гара Маргі Паддуб’ё Маслеева БУДЗІШЧА. Аб паходжанні назвы вёскі мясцовы жыхар Рыгор Жаўняровіч расказаў легенду, якая жыве ў тутэйшых мясцінах: - Неяк даўно пан даў зямлю чалавеку у глухім балоцістым месцы. Чалавеку не вельмі хацелася аднаму сяліцца. А пан сказаў:” Будзе шчэ люду”. Ад спалучэння слоў “Будзе шчэ” і пайшла назва вёскі – Будзішча. Зараз пражывае тут 29 чалавек. Прозвішчы карэнных жыхароў: Жаўняровіч, Клімёнак, Дуровіч НАЗВА ВАКОЛІЦ: Амшарына Баракі Камень Рабое поле Чортава балота Граба Балота Калясніца Сетнае Шаснастоўка Гатчына Глінішча Крапіўніца Тахвіля Гарыца За буктай Пад пушчай Труба Баярская пасека Заторава сажалка Пад сасной Тартак Бычок Кут Ростанькі Цялятнік ГАРАВАТКА. Назва ўтворана ад дзеяслова – гараваць. Пражывае тры чалавекі. Карэннае прозвішча – Соніч. НАЗВЫ ВАКОЛІЦ: Гаравацкі лес Пад ельнікам Старажоўка За выганам За ельнікам Гарыца
КАРЫТНІЦА. Карытніца – невялікі вадаток, які на невялікім участку ішоў па карытах, выдзеўбаных у ствалах дрэў. Зараз пражывае 44 чалавекі. Прозвішчы карэнных жыхароў: Баран, Дуровіч, Дземашкевіч, Максімовіч, Станкевіч (прыезжы), Сяляўка (прыезжы), Грыгулевіч (прыезжы), Юшка, Ярашонак, Кіслы (прыезжы), Андрыеўскі, Лабэцкі, Владыка, Філістовіч, Тонкавіч, Алексяёнак, Гарбацэвіч, Ракецкі, Астроўскі, Акуліч, Судніковіч, Крупскі, Дударонак, Гайбовіч, Плявака (прыезжы), Яічнікаў (прыезжы), Петрыкевіч, Варановіч (прыезжы), Савіцкі (прыезжы), Кругаў (прыезжы) Назвы ваколіц: Рузіна поле Выган Гасцінец Мацькаўскае Тонкавічаў хутар Аселіца Ля Яічнікава поле Гуры Дзэндра Ля дубка Мацькаўскія Плітніца Канюшня Гумно пасекі Француз Карыцянка Ля студні Пад крыжам Карчма Загара Пад лугам Каля Зосі Цагельны завод (Ілья2) Петрыкевічы Піскаватка Лугавая дарога Кар’еры Вінцэсева поле Пільсуцкія Прагон Кацюша Кут поля Юшкавы Сажалка Ануфрэева поле Юшкаўшчына На бруку Сценка Манькоўкі хутар Агорскія Мост Малатарня Пад Шышлам Ямы Ля Габруся Школа Пушча Паграбы Каля Дашкі Магазін Барсучча гара Наддаткі Каля Наталі Гараджанка Ламы Ток Каля Гінтопа Бубен (агульн) Пасекі Гарыдаўка Каля Бладуся Могілкі Падбалоцце Крыжавыя Бор Імшарня Канавы КАЎШЭВІЧЫ. Назва ўтворана ад асновы – коўш. Коўшар – майстра, які вырабляў каўшы. Зараз пражывае 56 чалавек. Прозвішчы карэнных жыхароў: Альшук, Бохан, Вараўка, Кажура, Краўчонак, Каляда, Каспяровіч, Уладыка, Равяка, Юдо. Назвы ваколіц: Азярэц За гасцінцам Крушыннік Прагон Альхоўкі Забарскія альхоўкі Каля кладкі Палянка Барок Канозіва Капельчікаў агарод Полхава Выган Каля палянскіх Старынкі Граба Каля броду Лоўкі Сцяпанаўшчына Гумно Какалуша Лука Старарэчышча Жоўты бераг Кругліца Малашкі За ракой Каплічка Масток КРЫНІЦА – 1 У аснове назвы тэрмін – крыніца: невялікі вадаток з’пад зямлі. Ранейшая назва вёскі Батракі. Пражывае 4 чалавекі. Назва ваколіц: Бель Луг Вакзал Ляхава Вашчова Рэчкі Грэбля Пажэрня Круглая лаза Шубачын лажок Чаромуха КАЗЛЫ. Назва паходзіць ад прозвішча (мянушкі) Казёл. Зараз пражывае ў вёсцы 109 чалавек. Ёсць магазін. Прозвішчы карэнных жыхароў: Буркевіч, Курэц, Камінскі, Кажура, Пінчук, Петрусевіч, Тонкавіч, Шушкевіч, Шымановіч, Юдо. Назвы ваколіц: Аселіца Захаршчына Маргі Туркаў лес Бель Жарствянка Прорва Янаўшчына Бліжэйшы шнур Куксіна Пад вяхой Баброўка Карчы Пад ігрушай Выган Канозіва Пад гарой Вінцантова Лісьі норы Рагавы канец Гарбузова Лаўкі Слопскае поле Доўгая завадзь Малашоўка Сядзіба Забарскія шнуры Масток Старынка За лугавой дарогай Маяк Тарлецкае КАПУСЦІНА. Назва паходзіць ад прозвішча Капусцін. Назвы ваколіц: Вашнеўскі лес Казённы лес Круглае Юркава ЛЁПАЎШЧЫНА. Назвы ваколіц: Абрамаў лог Грымоцеў хутар Папярэчная мяжа Багдановічаў лес Дубы Строкаў лог Барок Леснічоўка Цагельня Вераскі Лёпаўскі лес СУДНІКІ. Назва ўтворана ад прозвішча Суднік. Суднік – той, хто вырабляе драўляны посуд. Колькасць жыхароў – 35 чалавек. Ёсць магазін. Прозвішчы карэнных жыхароў: Дуровіч, Валканоцкі, Клімёнак, Суднік, Сяляўка, Сыч, Пахом. Назвы ваколіц: Алючонскія сажалкі Ля Саламоніхі Бельчыкаў лог Малыя лажкі Выган Муравейнік Вялікі лог Несцяраўка Зыкі Пад лазой За снягі Рубеж Карамзон Сілякова Казыркоў бліндаж Суднікоўскае залессе ПАРТЫЗАНСКІ. Назва мемарыяльная, дадзена ў памяць аб партызанскім руху ў гады Вялікай Айчыннай вайны 1941-1945 г.г. Ранейшая назва – шклозавод “Залессе”. Назвы ваколіц: База Куксіна Брыцкае Кашары Баброўка Пасекі Владыкава поле Паграбішча Гурыновічава поле Скаберац Дварок Сэрбіна Дарваедава поле Ферма Красоўскае поле ШЧАРАЧЫХА. Назва балтыйскага паходжання, шчара - азначае вузкі. Жыхароў 11 чалавек. Назвы ваколіц: Атава Баравіна Казёнка Куксіна Малы лес Семянькова
ДВАРЭЦ. У аснове назвы – двор – агароджаны кавалак зямлі, дзе месцілася сядзіба аднаго гаспадара. Дварэц – значыць, невялікі двор. Прозвішчы карэнных жыхароў: Юшко, Жук, Чыркевіч, Пінчук, Станкевіч, Агурчонак, Альшук, Владыка, Саўчык Назва ваколіц: Альхоўка Запашка Кар’ер Сякера Брылёў хутар Жарок Маслава Станкевічаў хутар Возера Зялёнае гумно Прачкі Гарыдаўка Катова гара Пянькоўка Жыдоўскія могілкі Ксяндзоў лог Рудкоўская сажалка Юшкава возера ЗАБАР’Е. Назва ўтворана ад асновы слова “бор”. Вёсцы прыкладна 150 гадоў. Пражывае 145 жыхароў, з якіх большасць –пенсіянеры. 49 чалавек працаздольнага ўзросту. З іх – 29 працаўладкаваны, 20 не працуюць. Дашкольнікаў і вучняў 25 чалавек. У вёсцы маецца бібліятэка, магазін. У прыватнай уласнасці 8 коней, 39 кароў. Прозвішчы карэнных жыхароў: Вайцяхоўская, Руткоўскі, Анцук, Паўловіч, Краўчонак, Варанец, Валканоцкі, Пякарскі, Гарбацэвіч, Івашанка, Грабянёк, Малько, Капусцінскі, Тройка, Каспяровіч, Камінскі, Вараўка, Назва ваколіц: Асянец Дуб’ё Пунічны бор Шумаўка Альхоўкі Зубрава Полхава Явар Бярэзнік Карчаватка Пчальнік Бярозаўка Крыніца Прасека Будзенева Круглая лаза Пасечка Бель Лушчыкаў лес Пунькі Беланова затока Ліпнік Турцыя Булава Масток Хвашчова Вінцантова Мядзведнае Церабец Вузкое карыта Марцінкова Чэхаўскі бор Вішняк Наддаткі Чаромуха Доўгія Навінка Шубачы ЗАРЭЧЧА. Назва – арыенцір: пасяленне за ракой. Мясцовыя жыхары паўміралі. Назва ваколіц: Папоўка Янушкі ІЛЬЯ, ІЛЛЯ. Верагодней за ўсё паходжанне ад тэрміна іл – ільная рака. Назвы ваколіц: Папоўкі Янушкі Карчаватка Аэрадром Адамава гара КАВАЛІ. Сэнс значэння – каваль. У 19 ст. вёска называлася Кавалькі. Зараз пражывае 78 чалавек. Прозвішчы карэнных жыхароў: Ануфрыёнак, Алексяёнак, Буркевіч, Ікановіч, Мажуль, Сарачынскі, Сяляўка, Цыбін. Назвы ваколіц: Архірэева пасека Дворышча Пажарышча Асінаўка Імшарына Равы Бруславец Кісяліха Смольніца Белае балота Кругляк Траянава Гуры Крыжы Ялавец Грэзніца Лінія Гліннае Мачулішча КАЛОДЧЫНА. У аснове назвы – слова калода, прымітыўны вулей, або высечаная калодка ля крыніцы для піцця жывёле. Прозвішчы карэнных жыхароў: Кажура, Соніч, Філістовіч, Нарэйка. Назвы ваколіц: Барсукоўскі лес Грышкаў хутар Барысікаў лес Кучкі Воўчая яма Капачова Выган Рубеж Вязынка Турукоў лес
Юрий, в вашей географии поисков есть Буйли. Возможно, у вас есть информация по ним такая же, как по перечисленным населенным пунктам. Есть ли там фамилия Белькевич, их предки проживали с середины 18 века в Буйлях. В конце 19 жили ещё в Понятычах.
Сегодня как раз буду звонить по этому вопросу (по Буйлям и Тригузям), если что-то интересное узнаю, обязательно выложу в новой теме. А вопросом, кстати, генеалогии (сведениями по Латыгольскому приходу) занимается здесь Василий, вы с ним уже связывались? Мне он очень помог с искомыми Шитиками.
Благодарю. Василий многим помог по Лотыгольскому приходу. У меня с ним даже родословные пересеклись в 1831-1833 г.г. и есть общее до 1751 г.
Юрий у меня в Дворце жили мои предки Жуки. Прадед Жук Юльян Викентьевич. Если есть что подскажи где искать. МК и РС.
Юрий,в перечисленных населенных пунктах за № 28 значится Цагельня,у вас дополнительной информации нет случайно об этом застенке?
В Цагельне был не большой кирпичный завод, откуда и пошло название этой деревни. Теперь место каръера, где добывали глину, большой пруд. Но вот материала по этому заводу, да и про другие кирпичные заводы практически нету. Илья -1, Илья-2, Илья-3, Долгтновский и другие. Может кто то имеет документы или материалы по этим заводам.
Денис,спасибо за информацию по Цегельне,будем искать дальше.Вообще название от немецкого Ziegel-кирпич,черепица.
Дворец. Просмотрел опубликованные на нашем сайте. РГИА. фонд 1350, опись 312, дело 89. Экономические примечания к Межевому атласу Минской губернии 1800 г. Вилейский уезд Деревня Дворец (около Ильи) указана в 1800 году как входящая в состав плебания Ильского костела. В деревне 6 дворов. Первый вопрос. Если так , то где искать ревизии по этой деревне? Я их нигде не мог ранее найти. Какой статус жителей деревни входящей в плебание? Второй вопрос. Интересно знать какие храмы и в какие сроки действовали в Илье. Третий вопрос. Ильский костел закрывался после восстания 1863-64 года. В какой ближайший кастел обращались католики Ильи и окрестностей со своими религиозными требами в период с 1864 по 1903 год..
Могу предположить, что ни в какой. Потому как "простолюдины смотрят на религиозную принадлежность главным образом как на коллективное дело"*, а коллектив, к 1867 году массово перешел (или перевели, в поставленном вопросе это не суть главное) в православие. Митрополит Иосиф Семашко: “Римско-католическое вероисповедание так близко к Православному Греко-Восточному, что переходу из первого в последнее не положено никаких стеснений. …[Православные] священники… обязаны только брать от присоединяемых подписки на непоколебимое пребывание их в Православии и подписки сии представлять чрез благочинных в консисторию…” Т.е. ни каких проблем. * - Пол Верт - американский историк. "Православие, инославие, иноверие: Очерки по истории религиозного разнообразия Российской империи" - See more at:
Если деревня входила в состав плебании, то имение имело статус "духовного". Ревизии по таким имениям составлялись отдельно. За 1850 год это, например, дело 515-15-936 в ЛГИА "Ревизские сказки казенных крестьян Костеневицкого, Мядзельского, Радунского сельскоих обществ, крестьян духовных имений и проживающих на собственной земле Вилейского уезда за 1850 г.". Деревня Дворжец состоит в Рабуньской плебании, её ревизия находится на стр. 861. За 1834 год, это дело 515-15-685 "Ревизские сказки крестьян старостинских, духовных, помонастырских имений Вилейского уезда за 1834 год" Более ранние надо смотреть по соответствующей описи 515-15.
Приблизительно так: 1) Ильская-Ильинская церковь основана ещё в седой древности, в 17 веке она уже достоверно существовала под тем же титулом св. Пророка Илии. До 1840 года была униатской, затем православной. Существует ныне. 2) Католическая парафия основана не позднее 17 века, и тогда уже существовал первый костел. Вначале он находился не в самом местечке, а в панском имении, в 1726г. перенесен в саму Илью. В 1772 г. построено новое здание и освящено под титулом св. Архангела Михаила. Костел располагался в сквере возле нынешнего универмага и ДК. В 1866 г. он был передан православным. Новая церковь некоторое время называлась в документах "Новоустроенной", встречал также титул "Вознесенская". В сентябре 1869 г. освящена под титулом св. Иосифа. Вначале Иосифовская церковь существовала как приписная к церкви св. Ильи, но имела отдельный причт и отдельные метрические книги. Где-то около 1890 стала считаться отдельной приходской церковью. В апреле 1920 г. храм, земля, и все причтовые постройки были отобраны католиками, но в июле, после перехода Ильи обратно под советскую власть, снова был возвращен православным. В сентябре 1920 г. после повторного захвата Ильи поляками, храм был опять передан католикам, на этот раз уже окончательно. Освящен под титулом Найсвятейшей Девы Марии Руженцовой. Сгорел во время ВОВ. 3) Оставшийся в сентябре 1920 г. без здания православный приход св. Иосифа, тем не менее, продолжал существовать, велись отдельные метрические книги. Первой время, по-видимому, совмещался в одном здании с Ильинским приходом, а в 1930 г. оба прихода были объединены с образованием двухклирного прихода. Я сам, честно, не очень представляю, как это выглядело на практике и как два священника делили храм и прихожан. Но факт остается фактом. В таком виде приход просуществовал, пока для Иосифовского в 1938 г. не было построено новое здание (возле нынешней автостанции), которое сгорело в ВОВ. 4) После снятия ограничения с католиков после Революции 1905 года в Илье был заложен новый костел (старый тогда ещё принадлежал православным). В октябре 1909 года он был освящен под титулом Найсвятейшего Сердца Иисуса. В годы советской власти был закрыт, в 1990-е был возвращен верующим. Существует ныне. Таким образом, можно построить следующую хронологию: 17в. - 1840 г. - одна униатская церковь и один костел; 1840 - 1866 гг. - одна православная церковь и один костел; 1867 - 1909 гг. - две православных церкви; 1909 - 1920 гг. - две православных церкви и один костел; 1920 - 1938 гг. - две православных церкви (в т.ч. одна без здания) и два костела; 1938 - 1944 гг. - две православных церкви и два костела; Те, кого не перевели в православие (т. наз. старокатолики), думаю, посещали Ольковичский костел. Ещё в этот период за католиками оставалась каплица в Ободовцах, приписанная к Ольковичскому костелу. Возможно, службы проводились и там ольковичским ксендзом. Но филиального статуса она не имела, так что метрические книги велись в парафиальном костеле - ольковичском.
План местечка Илья. Датировки нет, но предположительно конец 1920-х.( LCVA 154.1.2701) Указаны названия улиц и размещение общественных и административных зданий.
