Гісторыя маёнтка Грыневічы

(працяг)

“Вайна за Грыневічы” (1697 – 1702)

Напад 1697 года​

У той час як у краіне ішла так званная “Хатняя вайна”, паміж Чыжамі і манашкамі распачалася свая “вайна за Грыневічы”.
7 снежня 1697 года на маёнтак Грыневічы напаў узброены атрад, які прыйшоў ажно з ашмянскага павету*. Як пасля было сказана ў судовай справе “чэлядзь і падданых манашак на дарогах лавілі і з мушкетаў стралялі, забівалі, секлі, мардавалі…” Яны захапілі сам фальварк, збілі дваровую чэлядзь, бязлітасна змардавалі мясцовага урадніка пана Стэфана Янушэўскага і нават прастрэлілі з мушкету яму правую руку. Пасля яны сабралі мясцовых падданых і гвалтоўна прывялі іх да прысягі Чыжам, аб’явіўшы што законымі ўладальнікамі гэтага маёнтку з’яўляецца пан Юзаф Мінтаўт Чыж і яго сёстры Барбара і Ганна (Іаганна). Пасля атрад абрабаваў сам фальварк Грыневічы на суму ў 200 злот польскіх і сышоў назад у ашмянскі павет. За гэты напад пасля да навязкаў як арганізатары былі асуджаны паны Станіслаў Марцінкевіч, Уладзіслаў Ян Уколькі і Юзаф Мінтаўт Чыж і на маёнтак Крайск быў накладзены штраф у 4540 злот польскіх. Ці сплацілі яны пасля ў выніку грошы невядома.

Забойства Яна Жлукта (1698 год)​

У наступным годзе (20.07 ці 22.07) грыневіцкі ўраднік пан Стэфан Янушэўскі, па загаду базыльянак напаў на паданага Чыжоў, мяшчаніна крайскага Яна Жлукта** краўца і пасля здзекаў і змардаваняў забіў яго з мушкету на яго асабістым грунце ў Крайску. Што сталася прычынай гэтага забойства невядома, аднак хутчэй за ўсё яно было звязана з папярэднім нападам на Грыневічы. Паколькі нападаўшы атрад прыйшоў з ашмянскага павету і верагодна ня ведаў мяцовасці і мясцовых людзей таму хутчэй за ўсё яму дапамагаў нехта з мясцовых. Хутчэй за ўсё гэтым мясцовым і быў Ян Жлукта, тым больш як паданы паноў Чыжоў мог выконваць іх распараджэнне. На гэта ўказвае і тое што яго спачатку катавалі, а толькі пасля забіў з мушкету сам Стэфан Янушэўскі, якога таксама дагэтуль катавалі і нават прастрэлілі яму правую руку. Па ўсёй верагодлнасці гэта была помства за падзеі 7.12.1697. Так ці інакш але адбылося забойства, за якое па ўсёй верагоднасці пасля ніхт оне панёс пакаранне. Пра гэта забойства згадвалі ажно праз 25 год, на судзе 1723 года, аднак у канчатковым судовым выраку пра яго “забылі”.

Напад 1702 года​

У канун Яна Хрысціцеля Рымскага 23 чэрвеня 1702 года Юзаф Мінаўт Чыж разам са сваім шваграм падсудкам смаленскім Базыліем з пад Гайна Слівоўскім (мужам яго трэцяй сястры Іаганы ці Ганны) сабраўшы вялікую грамаду з маёнтка Крайск і чэлядзі дворнай з вогненай стрэльбай і іншай зброяй захапіў фальварк Грыневічы і трымаў яго на працягу 11 тыдняў, пакінуўшы яго толькі 20 верасня. На працягу гэтага часу яны трымалі ў вязенні грыневіцкага урадніка пана Ляшкевіча (Leszkiewicza), “рабавалі і прыгнечалі” мясцовых падданых. Вёскі прылягаючыя да фальварку былі “спустошаны” (верагодна Грыневічы і Стрыя), а іх жыхароў не дапусцкалі да ніякіх прац, забараняючы ім сеяць і інш. У выніку пад час “акупацыі” з фальварка Грыневічы да маёнтка Крайск было вывезена:
-- жыта, яркі, пшаніцу, ячменя, аўса, грэчыхі, гароху, канаплі, усяго 84,5 бочкі
-- наяўнымі грошамі забралі 150 злотых і 15 грошай
-- пенькі 30 “каменяў”
-- “płotna” штукі дзве
-- 30 вазоў сена
-- у мясцовага цівуну забралі скрыню з грошамі(?)

Адразу пасля захопу фальварка “старшая” кляштару Гілярыя Садоўская разам з сваімі “хаўруснікамі” прыехала да войска, якое на той час сабралася пад Стаўпцамі і звярнуўшыся да шляхты і рыцарства прасіла дапамогі і абароны. 12.07.1702 з хадатайніцтва харужага і палкоўніка ваяводства мінскага Яна Ежы Завішы пад Стаўпцамі была выдадзена ўхвала паводле якой ротмістру парафіі Корансай, а за яго адсутнасцю пану паручніку і пану харужаму тамашняй харугві было загадана сабраць мясцовую шляхту, якая не ўдзельнічала ў вайне і вярнуць фальварк Грыневічы ва ўласнасць манашак, акрамя таго каб учынілі помству пану Юзафу Чыжу і Базылію Слівоўскаму, а таксама пану Канстантыну Фёдаравічу, якому на той час трымаў вёску Харкі (верагодна ён таксама меў нейкае дачыненне да нападу на Грыневічы). Аднак верагодна з-за ванйы шляхта ў Коранскай парафіі сабралася толькі восеню. 9 верасня ў Менску мечнік Андрэй Карніцкі і іншая шляхта Коранскай парафіі падпісалі ліст па якому прызывалі да адказнасці пана Слівоўскага, яго жонку Ганну і пана Юзафа Чыжа, паклікаўшы іх на суд Галоўнага Трыбунала Літоўскага, на які тыя ў выніку не з’явіліся. Пасля чаго быў выдадзены чарговы “кантумацыйны” дэкрэт. У далейшым, верагодна з-за вайны паміж Расіяй і Швецыяй, у якой удзельнічала і Рэч Паспалітая, “расколатая” на два лагеры гэтая справа ня мела асбалівага ходу. На працягу наступных гадоў яны закідвалі суды скаргамі, па якім атрымоўвалі дэкрэты, аднак спагнаць убыткі з Слівоўскага і Чыжа не маглі.

Продаж маёнткаў пану Гораіну (1705)​

Недзе ў пачатку 1703 года (?) Юзаф Мінтаўт Чыж выйшаў з пад апекі. 23.04.1703 ён далучыў да фальварка Чарнаруча вёску Кабыле і “Кабылінскі стаў” і пасля заставіў яго “за 6800 злотых 5 тынфаў лічачы талер біты па 6 злотых і 20 грошай” падчашынай мінскай пані Эльжбеце Дамессоўне Геліяшавай з Залеся Байкоўскай.

Пасля 23.04.1705 ці 5.06.1705 Юзаф Мінтаўт Чыж і яго жонка жонка Катарына Пешкевічаўна Гараднічанка вількамірская прадалі пану падчашаму ваўкавыскаму Фларыяну Казіміру Гораіну і яго жонцы Ганне Элеаноры Ордынцоўне стражнікавай смаленскай за суму ў 150 тысяч злотых прадалі маёнтак Крайск з фальваркамі Грыневічы, Дзераўнін, Чарнаруча і Хадакі. Пры гэтым Грыневічы і Дзераўно знаходзіліся ў руках базыльянак, а з-за Хадакоў і Чарнаруча вялася шматгадовая судовая цяжба. Такім чынам пан Гораін разам з маёнткамі набыў і судовыя разборы з базыльянкамі.

* у Чыжоў былі яшчэ ва ўласнасці маёнткі “Petesze і Porudomіnie” (віленскае ваяводства), “Сапоцкін” (гродзенскі павет), “Налішкі” (вількамірскі павет) і інш.
** Жлукцікі жылі ў Крайску і пасля. У РК 1795 годзе яны зафіксаваны толькі ў мястэчку Крайск, у дварах №№3 і 15

Крыніцы:
1. НГАБ 1702-1-11

 

Крайск і Грыневічы ў 1-й чверці 18 стагодзя​

1705 – 1723 гады​

Пасля таго як Фларыян Казімір Гораін набыў маёнтак Крайск ён уступіў у судовыя разборы з аднаго боку з панам Станіславам Марцінкевічам, з другога боку з базыльянкамі мінскага свята-троіцкага кляштара.

23.06.1705 сурагатар* ваяводства менскага і судзя войскі пан Францішак Краеўскі выконваючы распараджэнне чарговага дэкрэта Галоўнага Трыбунала Літоўскага (ад 14.01.1705) прыехаў да вёскі Хадакі і фальварка Чарнаруча з мэтай адлучыць іх ад Крайска і перадаць базыльянкам. Аднак тагачасны крайскі ўраднік пан Пётр Цмярэніч (“Cmierzenicz”) абараніў іх, прад’явіўшы нейкі дакумент (“in scriptis cedułe”) ад імя Фларыяна Казіміра Гораіна і яго жонкі, які ахоўваў ад экзекуцыі** маёнтак Крайск, фальварк Чарнаруча і вёску Хадакі. 23.04.1706 Гораін выкупіў у Байкоўскай з заставы і сам фальварк Чарнаруча за сумму ў 6800 злотых польскі і тынфах 5-ю талеравай манетай, лічачы талер біты па 6 злотых і 20 грошай. 12.01.1713 пад час чарговага суду фальварк Чарнаруча ў выніку быў афіцыйна адлучоны ад маёнтка Грыневічы і прысуджаны пану Гораіну. Новую спробую адлучыць ад Крайска вёску Хадакі і фальварк Чарнаруча манашкі прадпрынялі ў пачатку 1720-х гадоў, але таксама безпаспяхова. На той час вёску Хадакі ў заставе трымаў пан Аляксандр Лабоўскі.

Адначасова з манашкамі прэтэнзіі да Гораіна падаў і пан Станіслаў Марцінкевіч. Сутнасць яго прэтэнзій была ў тым, што пад час яго апякунства над Юзафам Мінтаўт Чыжом ён выплаціў частку даўгоў Казіміра Мінтаўта Чыжа, а менавіта суму ў 74488 злот польскіх. Акрамя таго ён нібы з уласнай кішэні сплочвай нейкі час падаткі за маёнтак Крайск (700 злот польскіх) і маёнтак Грыневічы і Дзераўно (1088 злот польскіх). Такім чынам ён патрабаваў каб яму кампенсавалі затрачаныя сумы за кошт долі ў вышэйзгаданых маёнтках. У выніку 12.01.1713 Галоўны Трыбунал Літоўскі выняс прысуд па якому Гораін і Марцінкевіч павіны былі падзяліць усю маёмасць*** якую ў свой час набыў Гораін у Юзафа Чыжа ў прапорцыях тры да аднаго (3:1). Тры чверці атрымоўваў пан Гораін і адну чверць пан Марцінкевіч. Аднак па ўсёй верагоднасці гэты падзел не адбыўся ці адбыўся часткова, бо ў выніку гэтае пытанне ізноў разглядалі на судзе 1723 г.

* намеснік
** выкананне судовага прысуду
*** у тым ліку і маёнткі якія ляжалі і ў іншых паветах

Суд Галоўнага Трыбунала Літоўскага
23 – 29 лістапада 1723 года​

Суд Галоўнага Трыбунала Літоўскага сабраўся ў Мінску і на працягу 5 дзён (23, 24, 26, 27 і 29 лістапада) разглядаў справу паміж трымя бакамі:
-- першы бок: “старшая” кляштару Текля Валадковічаўна, яе інтарэсы прадстаўлялі пан Ян Турчыновіч Сушыцкі і абозны ашмянскі пан Андрэй Ходзька.
-- другі бок: падчашычы ваўкавыскія Ян, Аляксандр і Міхаіл Гораіны, іх інтарэсы прадстаўлялі пан Рафал Еленскі і пан абозны мінскі Міхал Пенченскі
-- трэці бок: судзічы земскія упіцкія Матэуш і Ежы Марцінкевічы, іх інтарэсы прадстаўляў скарбнік гродзенскі пан Міхал Монюшко

Кожны з бакоў прад’явіў адзін аднаму шэраг прэтэнзій (скаргаў ці “жалоб”). Марцінкевічы прад’явілі іск манашкам і панам Гораінам (арк.1-11адв.). Паны Гораіны прад’явілі іск манашкам (арк.11адв.-17адв.). Текля Валадковічаўна прад’явіла іск панам Марцінкевічам, Гораінам і пану Аляксандру Лабоўскаму, які на той час трымаў у заставе вёску Хадакі. Яе іск быў самы вялікі, і агулам налічваў 16 скаргаў (арк.18-37). Сутнасць іх іскаў заключалася ў наступным:
-- паны Марцінкевічы прад’яўлялі свае правы на долі ў Крайску, Чарнаруча, Грыневічах і Дзераўно. Патрабавалі прызнаць незаконным захоп маёнтка Грыневічы ў 1697 г. і прывесці да адказнацсі за забойства крайскага мешчаніна краўца Яна Жлукта.
-- паны Гораіны прад’яўлялі свае правы на маёнтак Грыневічы і фальварк Дзераўно. Патрабавалі прызнаць незаконным захоп маёнтка Грыневічы ў 1697 г. і кампенсаваць ім убыткі за не атрыманне прыбытку з маёнтка Грыневічы за перыяд з 1697 па 1723 гады.
-- Тэкля Валадковічава ад імя кляштара прад’яўляла свае правы на фальварк Чарнаруча і вёску Хадакі, капенсацыю за гвалты і разбоі ўчынённыя апекунамі Юзафа Мінтаўт Чыжа ў 1697 і 1702 гады. Таксама патрабавалі выплаціць манашкам “даніну” за перыяд з 1647 па 1723 гады, якую павіны былі сплочваць Чыжы за трыманне маёнткам Грыневічы і фальваркаў Дзераўно і Чарнаруча. Акрамя таго яна не прызнавала ніякіх папярэдніх дамоў, у тым ліку продаж Грыневіч у 1650 г. пану Гілярыушу Мінтаўт Чыжу і дэкрэт “мітрапалітанскага” суда ад 19.01.1672.

Судовы разбор​

Паны Гораіны і Марцінкевічы ў дачыненні да манашак прытрымліваліся адной лініі, бо абодвум бакам было патрэбна ў першую чаргу даказаць, што манашкі трымалі Грыневічы і Дзераўно на незаконнай падставе. Каб даказаць гэта яны прад’явілі наступныя версіі падзей.
Першая версія (генеалагічная) заключалася ў тым што некалісь фальваркі Крайск, Грыневічы, Дзераўно і Чарнаруча належалі панам Воўчкам і нябожчык пан Яраш Мікалаевіч Воўчак запісаў іх у вена сваёй першай жонцы княжне Збаражскай. Пасля яе смерці ён перапісаў гэтае вена на сваю другую жонку Марыну Мамонічаўну, на што ня меў законнага права, так як паводле тагачасных законнаў, гэтае вена павіна было перайсці на дзяцей княжны Збаражскай – на Мікалая і на яго сясцёр Гестэру і Аляксандру. Пасля смерці Яраша Воўчка яго сын Мікалай у 1599 г. заключыў дамову са сваёй мачахай, па якой толькі “з-за сваёй любві і вялікай пашаны да яе”, перадаў ёй ад сябе Грыневічы і Дзераўно ў пажыццёвае карыстанне. Таму пасля яе смерці гэтыя фальваркі павіны былі перайсці да спадкаемцаў нябожчыка Мікалая Ярашавіча Воўчка і княжны Збаражскай, на яго родных сясцёр Гестэру і Аляксандру. Паколькі Гестэра, якая атрымала частку свайго брата Мікалая і частку сваёй сястры Аляксандры, прадала Крайск пану Янушу Кішку, далей правы на Грыневічы і Дзераўно пераходзілі да ўладальнікаў маёнтка Крайск. Такім чынам, калі Крайск набыў пан Казімір Мінтаўт Чыж, гэтыя фальваркі аўтаматычна перайшлі і да яго. У якасці доказаў яны прыводзілі інвентар маёнтка Крайск 1593 г. (часткі князёў Збаражскіх), дамову 1599 г. паміж Мікалаем Воўчкам і Марынай Мамонічаўнай, дамову 1623 г. аб продажы Гестэрай маёнтка Крайск пану Янушу Кішку і інш. купчыя да 1665 г. (калі Крайск набыў Казімір Мінтаўт Чыж). У выніку суд адхіліў гэтыя аргументы як няслушныя і сумнеўныя. Бо па-першае ў інвентары 1593 г. не ішла рэчы пра кн. Збаражскую, жонку Яраша Воўчка. Па-другое з дамовы 1599 г. не вынікала што Грыневічы і Дзераўно належалі Мікалаю Воўчку. Па-трэцяе ў продажы 1623 г. Грыневічы і Дзераўно не згадваліся, як і не згадвалася Чарнаруча. Акрамя таго паны Марцінкевічы і Гораіны не змаглі прад’явіць галоўнае, вяноўны запіс самой княжны Збаражскай.
Другае версія (куплі), якая дарэчы супярэчыла першай, заключалася ў тым што ў 1650 годзе Грыневічы, Дзераўно і Чарнаруча ў манашак набыў на вечнасць падкаморы віленскі пан Гілярыуш Мінтаўт Чыж, а пасля заставіў ім толькі фальварк Дзераўно за 5 тысяч злотых польскіх. Аднак у выніку судом была адхілена і гэтая версія. Сама дамова продажу была анулявана, так як у суду ўзніклі наконт яе сумненні. Па-першае сама дамова 1650 г. чамусьці была прад’яўлена толькі ў 28.07.1721 пад час аднаго з папярэдніх трыбунальскіх судоў, а па-другое яна была аформлена ў парушэнні з тагачаснымі законамі. Згодна статуту* на такіх дамовах павіна было быць тры-чатыры пячаткі**, аднак на гэтай была толькі адна.

У той жа час “старшая” Тэкля Валадковічаўна ў якасці доказу правоў на фальваркі Грыневічы, Дзераўно і Чарнаруча прад’явіла шэраг дакументаў, якія суд палічыў сапраўднымі:
-- падкаморчы дэкрэт ад 14.08.1643;
-- акт продажу ад 16.09.1643 Лукашам Воўчкам пісаравай земскай менскай Марыне Яцынічаўне Мікалаевай Вяжэвічавай Грыневічы, Дзераўно і Чарнаруча
-- фундушавы запіс ад 4.12.1645 вышэйзгаданых фальваркаў ад Марыны Вяжэвічавай на карысць кляштара

Судовы вырак​

У выніку пасля доўгіх судовых разбораў і прэнняў (арк.37адв.-92адв.) паміж Марцінкевічамі, Гораінамі і манашкамі, суд выняс канчатковы вырак (арк.93-96адв.) па справе якая цягнулася некалькі пакаленняў. Згодна судоваму дэкрэту было вырашана:
-- прызнаць за базыльянкамі толькі фальваркі Грыневічы і Дзераўно, а фальварк Чарнаруча канчаткова прызнаць за панамі Гораінамі, які быў зацверджан за імі яшчэ трыбунальскім судовым дэкрэтам ад 12.01.1713. Пры гэтым Крайск, Чарнаруча і Хадакі на вечна “абараняліся” ад усякіх прэтэнзій з боку кляштара
-- паны Гораіны павіны выдзяліць панам Марцінкевічам адну чверць (1/4) маёнтка Крайск, пры гэтым фальварк Чарнаруча гэтаму падзелу не падляжаў
-- усе папярэднія дэкрэты, у тым ліку “кантумацыйныя”, скасоўваліся. Пры гэтым усе “шкоды і віны” адзін аднаму “дараваліся”, і ўсе бакі павіны былі заключыць паміж сабою “вечны мір”.
Такім чынам адбыўся канчатковы падзел вышэйзгаданых фальваркаў. Базыльянкі захвалі за сабой фальваркі Грыневічы і Дзераўно, якія верагодна з гэтага часу канчаткова аб’ядноўваюцца ў адзіны фальварк Грыневічы, бо ў далейшым фальварк Дзераўно больш не згадваецца. А фальварк Чарнаруча канчаткова замацоўваўся за маёнткам Крайск (фактычна гэта адбылося ўжо ў 1713 годзе). Пазней фальварк Чарнаруча адасобіўся як самастойны маёнтак і знаходзіўся ў руках Гораінаў да 19 ст. Акрамя таго ніхто не павінен быў нікому выплочваць больш аніякіх грошай.

* 6-ы артыкул 7-га раздзелу: “хто б на якую рэч зрабіў запіс, перад урадам заўлены, той запіс павінен у сіле заставацца па любым законе”
** “…кожны на сябе даваць ліст запісны пад пячаткай сваёй і пад пячаткамі людзей народу шляхецкага, веры годных, не менш чым трох або дзвюх асоб, …”

Крыніца:
1. НГАБ 1702-1-11
2. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588/пераклад А.С. Шагун

 

Судовыя спрэчкі 1770-х гадоў​

Пра падзеі пасля 1723 года нажаль інфармацыі вельмі мала. З АВАК вядома толькі пра дзьве судовыя справы, якія ў 1770-я гады разглядаліся на Галоўным Трыбунале Літоўскім. Першая справа тычылася манашак і тагачасных ўладальнікаў маёнтка Сушкава. Другая справа тычылася манашак і іх паўднёвых суседзяў, уладальнікаў фальваркаў Анкудава (Пенезяўшчызна і Селяўшчызна), Скубяціна і Заполе (ці Асінцы).

Судовая справа з уладальнікамі маёнтка Сушкава (1774-1776)​

З чаго яна пачалася невядома, але ўжо 7.03.1774 галоўны Трыбунал Літоўскі выдаў “кантумацыйны” дэкрэт па якому прысуджаў уладальнікаў маёнтка Сушкава регента земскага гродзенскага пана Францішка Русіловіча, яго жонку Брыгіду з Жыземскіх і непаўналетняга яе сына ад 1-га шлюбу Ігнацыя Зброжку* да навязкаў на карысць базыльянак на суму ў 4710 злотых польскіх. Для спагнання гэтай сумы 13.12.1774 енерал лідзкага павету Ян Лешковіч кінуў позву панам Русіловічам, прызваўшы іх на Менскі замкавы суд. Аднак 29.12.1774 на замкавы суд яны не явіліся і тады 09.01.1775 менскім земскім судом быў выдадзены “poiezdczy” ліст, па якому дазвалялася спагнаць гэтую суму непасрэдна з самаго маёнтка Сушкава. Дзеля гэтага да маёнтка Сушкава выехаў судзя земскі менскі пан Матэуш Ванковіч. Прыбыўшы на месца ён “адлучыў” ад маёнтка вёску Сушкава, якая на той час налічвала 5 “дымоў”** і перадаў іх манашкам. Пры гэтым быў складзены інвентар самой вёскі Сушкава.

Пасля таго як судзя земскі ад’ехаў у Мінск, пан Русіловіч сабраўшы, людзей выгнаў базыльянак з самой вёскі Сушкава. Пасля гэтага 20.01.1775 енерал мінскага замкавага суда Якуб Шабуня прывёз да маёнтка Сушкава новую “позву” у суд. На суд ізноў ніхто не явіўся і ў выніку справа дайшла ізноў да Галоўнага Трыбунала Літоўскага. 8.06.1776 Галоўным трыбуналам літоўскім быў вынесены новы прысуд, па якому на маёнтак Сушкава быў накладзены штраф у 6710 злотых польскіх, з іх 1000 злот польскіх было накладзена за супраціў выканання папярэдняму прыгавору.

* Ігнацы Міхайлавіч Зброжак (нар.8.09.1757 – памёр каля 1832), падчашы падольскі, уласнік маёнтка Сушкава. Сын Міхала Казіміравіча Зброжака і Брыгіды з Жыземскіх.
** адзін з іх належыў “новіку”, г.зн. нядаўна асеўшаму і таму часова вызваленаму ад нейкіх павінасцяў ці падаткаў. У 1765 годзе ў Сушкава жыло 4-ы сям’і уніятаў (Пташнікаў). У 1795 годзе ў вёсцы Сушкава налічвалася 7 хат, у якіх жылі Дунец (1), Красоўскі (1), Навіцкі (1) і Пташнікі (4). З іх Красоўскія былі каталікамі, а астатнія верагодна уніятамі.

Судовая справа з уладальнікаў фальваркаў Селяўшчызна, Скубяціна і Асінцы​

Недзе ў пачатку 1770-х гадоў скарбнік смаленскі Ежы Станскі* і паны Свяршчэўскія** вырашылі перамераць уласныя свае грунты ў фальварках Селяўшчызна, Пенезяўшчызна*** і Заполе (Асінцы), якія мяжавалі з грунтамі маёнтка Грыневічы. Дзеля гэтага яны паклікалі манашак на Галоўны Трыбунал Літоўскі (6.02.1772). Пасля справу перанеслі ў падкаморскі суд, пасля якога сюды прыехаў віцебскі каморнік пан Ян з Людзенгауза Вольф і правяў размежаванне грунтоў, правёўшы мяжу праз грунты маёнтка Грыневічы, супраць чаго супрацістаяў тагачасны грыневіцкі ўраднік пан Ваўжынец (Лаўрэнці) Кіюц. Нягледзячы на гэта пан каморнік насыпаў капцы, склаў падкаморчы акт і з’ехаў. Да гэтага размежавання далучыўся і пан Ежы Юрэвіч з Скубяціна****. Пасля гэтага базыльянкі падалі некалькі скаргаў у суды, на якія вышэйзгаданыя паны не з’явіліся. У выніку 14.08.1778 быў выдадзены “кантумацыйны” дэкрэт Галоўнага Літоўскага Трыбунала, які адмяняў папярэдні падкаморскі дэкрэт і накладваў штраф на суму ў 300 злот польскіх на фальваркі Заполе (Асінцы), Анкудава і Скубяцін. Згодна дэкрэту, калі вышэйзгаданыя паны не выплацяць штраф, базыльянкі мелі права спагнаць іх з іх маёнткаў.

* Ежы Томашавіч Станскі, у 1795 годзе ротмістр ваяводства смаленскага, уладальнік маёнтка Асінцы, нарадзіўся ў 1-й палове 18 ст.
** Томаш (па іншым крыніцам Матэуш) Свяршчэўскі і Вікторыя Невяровічава (па 2-му мужу), удава Юзафа Свярчшэўскага з сынамі ад 1-а мужа Ігнацыем, Тадэушам і Ануфрыем Свяршчэўскімі, уладальнікі фальварка Анкудава, у які ўваходзілі Селяўшчызна і Пенезеўшчызна. Згодна падымнаму рэестру менскага ваяводства 1775 года ў Селяўшчызне жылі Матэуш Свяршчэўскі і Ян Невяровіч.
*** Пенезяўшчызна, вёска на правым беразе рэчкі Крайшчанка, верагодна размяшчалася насупраць засценка Селяўшчызна, недзе ў 500 метрах на захад ад сучаснай заходняй мяжы вёскі Стрый. У 1795 годзе налічвала 2 хаты, у якіх жылі Царыкі і Антаневічы, уласнасць скарьніка віцебскана пана паўла Адамавіча Дашкевіча. У 19 стагодзі не згадваецца. Па ўсёй верагоднасці ў 1770-х належала Томашу (ці Матэушу) Свяршчэўскаму, які памёр пасля 1778 года безпатомным, а пасля неяк патрапіла да рук Дашкевіча. Нашчадкі Юзафа жылі ў Селяўшчызне, на левым беразе рэчкі Крайшчанка. Верагодна назва Пенезяўшчызна паходзіць ад прозвішча баяр Пенязяў, якія згадваюцца ў інвентары 1590 года, як падданыя Ядвігі Насілоўскай.
**** Юрэвічы валодалі гэтым фальваркам на працягу 18 і 19 стагодзяў. У 1916 годзе ў Скубяціне жылі Станкевічы.

Крыніцы:
1. АВАК, 12 том, ст.340-343
2. АВАК, 12 том, ст.369-372

 

Насельніцтва маёнтка Грыневічы ў 2-й палове 18 ст.

Статыстычныя дадзеныя​

У другой палове 18 ст. маёнтак Грыневічы складаўся з фальварка Грыневічы і вёсак Грыневічы, Стрый і Дзераўно. Яшчэ нейкая частка вёскі Дзераўно адносілася да маёнтка Крайск*. Пераважная частка яго насельніцтва была прыпісана да Крайскай уніяцкай царквы, за выключэннем некалькіх сямей**. У 3-яй чверці 18 ст. колькасць насельніцтва маёнтка верагодна не асабліва не змянялася, а ўжо у апошняй чверці 18 ст. назіраецца нейкі яго рост. Гэта можна прасачыць па колькасці двароў згаданых у розных крыніцах з 1765 па 1795 гады:
-- Згодна спісу прыхаджан Крайскай уніяцкай царквы за 1765 год, у трох вёсках Грыневіцкага маёнтка налічвалася 42 хаты, у якіх жыло 273 чалавека. Паколькі колькасць каталікоў было нязначнае, то наўрадці насельніцтва перавышала 300 чалавек
-- Згодна падымнага рэестру менскага ваяводства за 1775 год, у маёнтку Грыневічы налічвалася 40 хат.
-- Згодна інвентару 1788 года, у трох вёсках маёнтка Грыневічы налічвалася ўжо 52 хаты. З іх 24 “хаты” належала “зямянам” і 28 “хат” належала “цяглым”
-- згодна РК 1795 года ў чатырох*** вёсках маёнтка Грыневічы ўжо налічвалася 61 хата, у якіх жыло 295 мужчын і 254 жанчын
Больш падрабязна пра жыхароў маёнтка распішу ў асобных артыкулах прысвечаных кожнай вёсцы паасобку.

* тут жылі Барысёнкі, Волахі, Ляўданскія і Гутары. Недзе ў канцы 1780-х яны былі пераселены ў фальварк Манякава, які належаў уладальнікам маёнтка Крайск.
** у спісе перашэдшых у каталіцтва 1765 года згадваецца толькі Марцін Крэнь, акрамя таго на той час ў Стрыі жылі Лапіцкія, якія пры гэтым не згадваюцца ў спісе прыхаджан 1765 года. У 1-й пал. 19 ст. Лапіцкія і нашчадкі Марціна Крэня вызнавалі каталіцтва. Насамрэч спіс каталікоў значана пашырыўся менавіта ўжо ў 1-й пал. 19 ст.
*** недзе ў пачатку 1790-х была заснавана вёска Слабада, у якую перасялілі сялян з вёскі Грыневічы.

Інвентар 1788 года​

3.01.1788 пад час чарговай візітацыі у Менску быў складзены інвентар “klasztoruww: jpp: BazylianekSwiętoTroieckichMińskich”. У ім падрабязна распісаны сам кляштар з яго пабудовамі і прыналежнасцямі. Асобна, на некалькі старонках, у ім прыведзен інвентар самаго фальварка Грыневічы, у якім няма самога спісу сялян*, аднак падрабязна распісаны іх павіннасці і маёмасць самаго фальварка, з апісаннем яго сушні**, дзе захоўваліся не змалочаныя снапы. Згодна інвентару, фальварк ляжаў у 12 мілях ад Мінска. У фальварку на той час захоўвалася рознае “збожа”, як ў снапах (112 921 снапоў) так і ў “зерне” (каля 148 285 літраў). З іх жыта, пшаніцы, ячменя і аўса налічвалася ў зерне недзе 4 750,875 пудоў ці 77 914,35 кг

“Збожа” ў снапах:​

-- жыта 850 коп і 40 снапоў (ці 51040 снапоў)
-- “jarki” (яравое жыта) 34 капы і 50 снапоў (ці 2090 снапоў)
-- пшаніцы азімай 5 коп і 20 снапоў (ці 320 снапоў)
-- пшаніцы яравой 150 коп і 50 снапоў (ці 9050 снапоў)
-- ячменя 216 коп і 20 снапоў (ці 12980 снапоў)
-- аўса 319 коп і 20 снапоў (ці 19160 снапоў)
-- грэчыхі 50 коп і 30 снапоў (ці 3030 снапоў)
-- гароху 150 коп (ці 9000 снапоў)
-- бабоў 13 коп і 20 снапоў (ці 800 снапоў)
-- ільну 50 коп і 21 снапоў (ці 3021 снапоў)
-- канаплі 40 коп і 30 снапоў (ці 2430 снапоў)

“Збожа” ў зерне***:​

-- жыта 92 бочкі і 1 чверць (ці 1660,5 пудоў)
-- “jarki” (яравое жыта) 16 бочак, 2 чверці і 1 асьміна (ці 299,25 пудоў)
-- пшаніцы азімай 2 бочкі і 2 чверці (ці 47,5 пудоў)
-- пшаніцы яравой 26 бочак, 1 чверць і 1 асьміна (ці 501,125 пудоў)
-- ячменя 49 бочак і 1 чверць (ці 738,75 пудоў)
-- аўса 150 бочак і 1 чверць (ці 1503,75 пудоў)
-- грэчыхі 7 бочак і 2 чверці
-- гароху 15 бочак, 2 чверці і 1 асьміна
-- бабоў 2 бочкі
-- “siemierica” 2 бочкі і 2 чверці
-- канаплі, адаслалі ў кляштар

У фальварку таксама меўся і свой статак, які налічвай агулам 16 коней, 81 галоў крупнага рагата ската і 133 мелкага ската. Таксама мелася некалькі відаў розных птушак, агульнай колькасцю 236 штук.

Конскі статак
-- коней 13 галоў, з іх 3 раздана “розным людзям”
-- кляч 3 галавы
Рознага быдла
-- 22 дойных кароў
-- 15 валоў, з іх 10 раздана “розным людзям”
-- 44 цялят і бычкоў
-- 73 авечак
-- 11 коз
-- 49 свіней
Птушкі
-- 32 гусей
-- 33 “kaczek”****
-- 106 “кур з курачкамі”
-- 7 каплуноў
-- 11 “kaczek”****
-- 47 індыкоў

Гэтай гаспадаркай кіраваў ураднік (эканом), які жыў у самім фальварку і атрымоўваў штогадовую плату ў 150 злот польскіх. У кіраўніцтве яму дапамагаў цівун, які прызначаўся з мясцовых “цяглых” сялян і ў якасці платы трымаў грунт. Акрамя таго фальварк абслугоўвала і чэлядзь, якая мела сталае жыхарства ў навакольных вёсках і атрымоўвала штогадовую плату сукном (сярмягай). Двое парабкаў атрымоўвалі “сярмягу” на суму ў 32 злот польскіх, 2 пастухоў атрымоўвалі “сярмягу” на суму ў 20 злот польскіх. “Гаспадыня”***** і 2 “дзеўкі” атрымоўвалі “сярмягай” па 10 злот польскіх кожная.

Павінасці падданых фальварка Грыневічы​

Да маёнтка адносілася 52 дзве сялянскіх гаспадарак, якія падзяляліся на “земян” і “цяглых”. Гаспадаркі па вёсках размеркаваліся наступным чынам:
-- у Грыневічах было 6 “зямян” і 12 “цяглых”, агулам 18 гаспадарак
-- у Стрыі было 9 “зямян” і 3 “цяглых”, агулам 12 гаспадарак
-- у Дзераўно было 9 “зямян” і 13 “цяглых”, агулам 22 гаспадаркі
У 1788 годзе, да “цяглых” адносіўся цівун і генерал******, а таксама пяць “новікаў”, якія насамрэч былі мясцовымі жыхарамі, і проста нядаўна прынялі гэтыя “цяглыя” грунты. Усе яны на той час былі вызвалены ад паншчыны.

Павінасці “зямян”​

“Зямяне” у першую чаргу неслі сваю павінасць “на падводах”. Яны павіны былі развазіць на фальваркавыя грунты пагноі, збіраць снапы з сенажацяў, пры гэтым колькасць дзён на гэтыя працы была не абмежавана. Яны павіны былі на гэта “ставіць” столькі “падводаў” сколькі ім прызначыць грыневіцкі ўраднік, верагодна пакуль не збяруць усе снапы і не развязуць усе пагноі. Акрамя таго, яны павіны былі на сваіх падводах асобна удзельнічаць у згонах, па тры дні ад кожнага двара – два дні на “аране” і адзін дзень на ўборцы “пасек” (дзялянак). Дадаткова яны сплочвалі чынш, аднак яго колькасць залежала ад памераў самаго надзелу. У інвентары канкрэтна на кожны з 24 “зямянскіх” гаспадарак памер выплат не быў вызначаны, але была прапісана агульная іх сума ў 460 злот і 19,5 грош польскіх (у сярэднім 19 злот з кожнага двара). Іх жонкі пры гэтым павіны былі адбываць паншчыну, па два дні на тыдзень, пачынаючы ад сянажацяў і сканчываючы ўборкай ураджаю. Гэта значыць не круглы год, а толькі ў вясення-асенні перыяд (недзе з траўня па кастрычнік).

Павінасці “цяглых”​

Ад кожнага двара адбывалі па два дні паншчыны ў тыдзень, як мужчыны так і жанчыны. Агулам чатыры дні паншчыны з кожнага двара, гэта значыць 208 дзён у год. Мужчыны неслі службу як пешу так і на коні. Акрамя таго ад кожнага двара па чарзе мужчыны павінены былі адбываць “начную старожу” і дадаткова адбыць тры дні згону – адзін дзень на “арані”, адзін дзень на “пакосе” і адзін дзень на ўборцы “пасек”.

Агульныя павінасці для “зямян” і “цяглых”​

І зямяне і цяглыя з кожнага двара адбывалі летам дадаткова па 2 дні “талакі”. Таксама выплочвалі з кожнага двара і натуральную “даніну”: 1 курыцу, 10 яек, капу грыбоў (60 штук), 1 гарнец арэхаў (2,8 ці 5,6 літраў) і палову “пчол”.

Корчмы​

На тэрыторыі фальварка на той час знаходзілася тры карчмы, якія здаваліся ў арэнду:
-- карчму ў Грыневічах здавалі за 240 злот польскіх
-- карчму ў Дзераўно здавалі за 100 злот польскіх
-- карчму ў Стрыі здавалі за 40 злот польскіх

Пералік “цяглых” сялян, якія часова былі вызвалены ад выплаты натуральнай даніны, паншчыны і талакі, аднак не вызваленыя ад згонаў​

-- Павлюк Крэнь “цівун”, у 1795 годзе жыў у в. Стрыя
-- Сідор Бельскі “на слободзе”, у 1795 годзе жыў у в. Стрыя
-- Андрэй Пазняк “генерал”, у 1795 годзе жыў у в. Дзераўно
-- Хведар Шняк “нядаўна асеўшы”, у 1795 годзе жыў у в. Дзераўно
-- Ігнат Буркоўскі “нядаўна асеўшы”, у 1795 годзе жыў у в. Дзераўно
-- Хведар Ждан “нядаўна асеўшы”, у 1795 годзе жыў у в. Дзераўно
-- Ян Бахар “нядаўна асеўшы”, у 1795 годзе жыў у в. Слабада

Агульны прыбытак з фальварка Грыневічы​

-- наяўнымі грошамі з арэнды корчм, некаторых дворных грунтоў і чыншу манашкі атрымоўвалі 893 злот і 12,5 грош польскіх
-- натуральнымі падаткамі з 45 двароў (выключыўшчы 7 “цяглых”) атрымоўвалі 45 коп грыбоў (ці 2700 штук), 450 яек і 45 кур
-- Агульная колькасць “працадзён” налічвала 4613 дзён (без уліку паншчыны "зямянак"): 4368 дзён паншчыны “цяглых” сялян (з 21 двара), 90 дзён “талакі” (з 45 двароў) і 155 дзён “згонаў” (з 52 двароў*******)

* за выключэннем сямі “цяглых” сялян, якія былі часова вызвалены ад розных павіннасцяў.
** Сушня была пабудавана з дрэва, мела па канцах дзьве сушыльні, з цяглянымі печамі і цягляным комінам з боку ўвахода, для развядзеня агню.
*** Вымяралася верагодна ў “віленскіх бочках”. Згодна пастановы 1766 года сейма Рэчы Паспалітай “віленская бочка” дзялілася на 4 чверці/карцаў (па 101,6 л), ці 8 асьмін (па 50,8 л), ці 16 шаснастак, ці на 72 гарнца вялікіх, ці 144 гарнца малых. Раўнялася прыкладна 406,54 літрам. Гэта прыблізна 19 пудоў пшаніцы, 18 пудоў жыта, 15 пудоў ячменя, 10 пудоў аўса. Пуд раўняўся прыкладна 16,4 кг (1899 год).
**** не зразумела чым яны адрозніваліся
***** “гаспадыня”, накшталт ключніцы, ведала фальваркавай гаспадаркай.
****** генералам у Рэчы Паспалітай называлі “вознага”, якую ролю выконваў гэты “генерал” не зусім зразумела, бо да шляхты ён не адносіўся, аднак у РК 1795 пзначан быў як “чалавек вольны”.
******* з 52 двароў павіна быць 156 дзён, куды дзеўся 1 дзень не зразумела. Усе лічбы дадзены згодна інвентару

Крыніцы:
1. РГИА 823-3-1096
2. РГИА 824-2-312
3. Падымны рэестр менскага ваяводства. Менскі павет. 1775 год. Укладальнік Дзмітры Дрозд

 

Вёска Грыневічы (Hryniewicze) ў 2-й палове 18 ст.

Частка 1-я

"Гаспадары" вёскі Грыневічы ў 1765 – 1795 гады​

Гэты спіс складзены на аснове трох спраў: 1) спісу прыхаджан Крайскай уніяцкай царквы за 1765 год; 2) выпісам з метрычных кніг Крайскай уніяцкай царквы за 1748 – 1798 гады; 3) рэвізкай казкі вёскі Грыневічы за 1795 год. Як будзе бачна ніжэй за 30 гадоў агульная колькасць двароў ня змянілася. Захавалася і сама паслядоўнасць размяшчэння двароў, пры гэтым само насельніцтва значна ўзрасло – з 127 чалавек у 1765 годзе да 210 чалавек у 1795 годзе. Да іх можна далучыць і 14 чалавек, якія ў 1795 годзе жылі ў новазаснаванай вёсцы Слабада. Што тычыцца прозвішч, то ў 1765 годзе палову двароў вёскі займалі “карэныя” прозвішчы, якія згадваліся яшчэ ў 16 стагодзі – Аўтуховічы, Бахары і Вяжэвічы. Да “новых” прозвішч можна аднесці Ананькаў, Бельскіх, Веснякоў, Гваздовічаў, Ляшковічаў, Сарокаў, Саўчыкаў, Цыбулькаў, Чуркевічаў, Шынкевічаў ці Шымкевічаў. З іх Веснякі і Ляшкевічы зніклі ўжо да 1795 года, а самымі апошнім асеўшым у вёсцы прозвішчам былі Кальвінкоўскія.

1-ы двор: Tomasz Bachar (3/2)*
У МК у 1759-1780 гады згадваецца нейкі Томаш Бахар з Грыневіч (верагодна гэта некалькі чалавек). У 1795 годзе ён жа запісаны як гаспадар двара №1 “Томаш Романов Бахар” 1720 г.н. Меў шэсць сыноў і адну дачку. Увесь двор налічваў 19 чалавек.

2-і двор: Laurenty Szynkiewicz (2/1)
У МК 1748-1798 не згадваецца. Далейшы яго лёс невядомы. У 1795 годзе яго нашчадкі не прасочваюцца. Верагодна сам двор “пуставаў”, або “зліўся” з 1-ым дваром. Таму ў РК 1795 будзе “збіта” нумерацыя двароў. А ў 1834 годзе нашчадкі Томаша Бахара пасля займалі першыя два двары в. Грыневічы.

3-і двор: Jerzy Bahar (4/3)
У МК у 1768-1777 гады згадваецца нейкі Юры Бахар з Грыневіч. У 1795 годзе верагодна яго сын Раман запісаны як гаспадар двара №2 “Роман Юрьев Бахар” 1745 г.н. Меў двух братоў і двух сыноў. Увесь двор налічваў 15 чалавек.

4-ы двор: Grzegorz Bahar (4/5)
У МК верагодна згадваецца ў 1767 годзе. Далейшы яго лёс невядомы. У 1795 годзе магчыма ён жыў у Грыневічах №19, таксама магчыма яго сын “Ян Грыгоров Бахар” 1750 г.н. жыў у в. Слабада №2. Так ці інакш у 1795 годзе гэты двор №3 займала сям’я гаспадара “Миколая Савкова Савчыка” 1725 г.н., якая налічвала 10 чалавек. Сам Мікалай першапачаткова жыў у в. Дзераўно і ў 1787 г. ажаніўся з Настай Бахаравай з вёскі Грыневічы (магчыма ўдавой). У далейшым частка яго “нашчадкаў” пісалася як Саўчыкі, а частка як Бахары.

5-ы двор: Teodor Bahar (4/5)
Згадваецца ў МК 2-й пал. 18 ст. У 1795 годзе верагодна ён жа запісаны як гаспадар двара №4 “Хведор Романов Бахар” 1730 г.н. Верагодна памёр 16.02.1798. Меў шэсць сыноў і чатыры дачкі. Увесь двор налічваў 15 чалавек.

6-ы двор: Teodor Szynkiewicz (5/4)
У МК верагодна згадваецца ў 1760-1788 гады, як сведка некалькіх шлюбаў. У 1795 годзе гэты двор №5 верагодна займала сям’я яго родзіча нябожчыка Якуба Шымкевіча. Сам Якуб Шымкевіч верагодна згадваецца ў 1759 – 1790 гады (магчыма гэта і некалькі чалавек). Увесь двор налічваў 11 чалавек.

7-ы двор: Kondrat Szynkiewicz (2/3)
У МК верагодна згадваецца ў 1759-1785 гады. У 1795 годзе ў двары №6 жыла яго ўдава “Теодора Андреева” 1725 г.н. (па МК яе звалі Тэафілія) з двумя сынамі. Увесь двор налічваў 6 чалавек. Яго ж старэйшыя сыны ў той жа час жылі ў в. Слабада №3 (“Цимох и Ян Кондратовы Шымкевичи”, сям’я налічвала 5 чалавек) і сярод “неаседлых” в. Грыневічы (“Станислав Кондратов Шымкевич” 1755 г.н., сям’я налічвала 5 чалавек)

8-ы двор: Leon Liszkowicz (4/1)
У МК згадваецца ў 1762-1769 гады як Лешковіч. Далейшы яго лёс невядомы. У 1795 годзе гэты двор №7 займала сям’я “Цимоха Янова Бахара” 1745 г.н. Увесь двор налічваў 6 чалавек.

9-ы двор: Marcin Wiażewicz (7/1)
У МК Марцін Вяжэвіч не згадваецца, але згадваюцца яго сыны Мацей (памёр да 1795) і Ян. У 1795 годзе гэты двор №8 займаў яго сын “Ян Марцинов Вяжевич” 1743 г.н. Разам з імі жылі Чуркевічы. Увесь двор налічваў 10 чалавек.

10-ы двор: Piotr Hwazdowicz (2/3)
Пётр Газдовіч памёр у 1787 годзе. У 1795 годзе гэты двор №8 займаў яго сын “Ян Петров Гваздович” 1765 г.н. Разам з ім жыў яго швагер “Ян Томашов Бахар” 1759 г.н. (верагодна сын Томаша Бахар з двара №17, гл. ніжэй). Увесь двор налічваў 8 чалавек.

11-ы двор: Grzegorz Soroka(3/4)
У МК згадваецца ў 1770 годзе. Далейшы лёс невядомы. У далейшым у маёнтку Грыневічы згадваюцца Сарокі, аднак дакладна звязаць іх з Рыгорам Сарокай немагчыма. У 1795 годзе гэты двор верагодна быў падзелены на два двары №№ 10 і 11, у якіх жылі Ананькі (згадваюцца з 1762 года) і Вяжэвічы, у якіх было агулам 13 чалавек.

12-ы двор: Alexander Bachar (3/3)
У МК згадваецца ў 1758-1788 гады (магчыма гэта некалькі чалавек). У 1795 годзе ў гэтым двары №12 жыў яго сын “Сцепан Аляксеев Бахар” 1760 г.н. Увесь двор налічваў 6 чалавек.

13-ы двор: Jan Bachar (4/3)
Згадваецца ў МК у 1760-я – 1770-я гады. У 1795 годзе ў гэтым двары №13 жылі яго сыны “Иозеф, Грыгор и Хведар Янавы Бахары”. Увесь двор налічваў 10 чалавек. Магчыма яшчэ адзін яго сын “Казусь Янов Бахар” 1750 г.н. жыў у в. Слабада №1

14-ы двор: Jzydor Autuchowicz (7/3)
Сам Сідар у МК не згадваецца, але згадваюцца яго сыны Паўлюк і Мацей. У 1795 годзе ў гэтым двары №14 жылі яго сыны “Павлюк и Мацей Сидоровичи Аутуховичи”. Увесь двор налічваў 13 чалавек.

15-ы двор: Stefan Cybulko (3/3)
Стэфан Цыбулька памёр у 1777 годзе. У 1795 годзе ў гэтым двары №15 жылі яго сыны “Грыгор и Янко Сцепановы Цыбульки”. Увесь двор налічваў 7 чалавек.

16-ы двор: Stefan Bachar (2/3)
Сам Стэфан у МК не згадваецца, але згадваеца яго сын Паўлюк. У 1795 годзе ў гэтым двары №16 жылі яго сыны “ Павлюк и Цит Сцепановы Бахары”. Увесь двор налічваў 8 чалавек.

17-ы двор: Tomas Bachar (2/3)
У МК у 1759-1780 гады згадваецца нейкі Томаш Бахар з Грыневіч (верагодна гэта некалькі чалавек). Верагодна ў 1795 годзе яго сын “Марко Томашов Бахар” жыў ў в. Дзераўно №1, а гэты двор быў аб’яднаны з папярэднім дваром

18-ы двор: Michał Cybulko (5/0)
Згадваецца ў МК у 1765-1774 гады. Далейшы лёс невядомы. У 1795 годзе ў гэтым двары №17 жыў верагодна яго родзіч “Грышко Янов Цыбулька” 1755 г.н., бацька якога Ян Цыбулька згадваецца ў МК у 1763-1765 гады. Увесь двор налічваў 11 чалавек.

19-ы двор: Laurenty Bielski (5/0)
Згадваецца ў МК з 1769 года. Яго бацька Павел Бельскі згадваецца ў 1762-1765 гады. У 1795 годзе згадваецца як гаспадар двара №18 “Лаврын Павлов Бельский” 1735 г.н. Увесь двор налічваў 12 чалавек.

20-ы двор: Stefan Wiesniak (2/4)
У МК не згадваецца. Далейшы яго лёс невядомы. Верагодна ў 1795 годзе гэты двор №19 займаў “Грыгор Василев Бахар” 1730 г.н., які магчыма згадваецца ў 1765 як “Grzegorz Bahar” з двара №4. Увесь двор налічваў 7 чалавек.

У 1795 годзе ў вёсцы Грыневічы таксама было яшчэ два двары – №20 (гаспадар “Андрей Лаврынов Бахар”) і “карчма Грыневічы”, якую на чыншы трымала сям’я Кальвінкоўскіх. Андрэй Бахар згадваецца ў МК з 1780 года, але звязаць яго са спісам 1765 года немагчыма, а Кальвінкоўскія тут з’явіліся толькі недзе ў 1790-я гады. Пра іх і ўвогуле пра нашчадкаў вышэйзгаданых “гаспадароў” больш падрабязна распішу асобна.

* у дужках колькасць годных да сповядзей/не годных (дзяцей недзе да 10 год)

Крыніцы:
1. РГИА 824-2-312
2. РГИА 823-2-29
3. LVIA 515-15-139

 

Вёска Грыневічы ў 2-й палове 18 ст.

Частка 2-я

Выпісы з метрычных кніг за 1748-1798 гады
​

Гэта выпісы з метрычных кніг Крайскай уніяцкай царквы, якія захоўваюцца ў РГИА (Российский государственный исторический архив в Санкт-Петербурге). Насамрэч гэты не аўтэнтычныя метрыкі, а толькі іх копіі. Магчыма з гэтага ў іх не хапае шматлікіх запісаў, і таму ніжэй прадстаўлены выпісы далёка не па ўсім жыхарам вёскі Грыневічы. Таксама, некаторая частка жыхароў магла быць прапушчана (самі выпісы рабіў вельмі даўно)

Хрышчоныя
​

30.11.1758 – Агата, дачка Фёдара і Кацярына Бахараў. Кумы – Антоні Кішкурна і Анны Кішэлёва(?)
18.01.1759 – Разалія, дачка Аляксандра і Гелены Бахараў. Кумы – Мацей Казак і Марыяна Казакова з Будзеніч
30.02.1759 – Міхал, сын Якуба і Парасі Шымкевічаў. Кумы – Фёдар Бахар і Наста Дышлевічава
20.02.1760 – Фёдар, сын Кандрата і Тэафіліі Шымкевічаў. Кумы – Мацей Анкуда і Марыянна Анкуда
хх.хх.1761 – Палонія, дачка Яна і Разаліі Рыбакоў(?). Кумы – Канстанцін Карзон(?) і Настася Бахарава
хх.хх.1762 – Еўдакія, дачка Паўла і Сафіі Бельскіх. Кумы – Ян Ананько і Разалія Цыбулька
хх.хх.1764 – Пётр, сын Стэфана і Фядоры Анкудаў. Кумы – Сымон Гваздовіч і Аксіня Гваздовічава.
хх.хх.1765 – ???, сын Паўла і Сафіі Бельскіх. Кумы – Ян Анкуда і Сафія Цыбульска
3.10.1765 – Грыгор, сын Кандрата і Тэафіліі Шымкевічаў. Кумы – Ян Цыбулька і Настася Шымкевічава
18.01.1768 – Якуб, сын Юрыя і Марыяны Бахараў. Кумы – Андрэй Руткоўскі і Разалія Цыбульска
20.06.1768 – Геліяш, сын Яна і Параскі Бахараў. Кумы – Томаш Бахар і Параска Шымкевічава
хх.хх.1768 – Антоні, сын Адама і Елены Галасенічаў(?). Кумы – Лаўрын Бельскі і Марыанна Аўтухова
хх.06.1769 – Агафія, дачка Лаўрэнтыя і Феадоры Семашкаў. Кумы – Леон Лешкевіч і Анна Аўтухова
21.01.1770 – Марк, сын Томаша і Анны Бахараў. Кумы – Якуб Шымкевіч і Ульяна Ляўданская
хх.хх.1770 – Ян, сын Грыгорыя і Паўлы Сарокаў. Кумы – Юры Бахар і Парасья Бахарава
хх.хх.1770 – Юстына, дачка Пракопа і ??? Гваздовічаў. Кумы – Грыгоры Ляўданскі і Тэадора Шымашкова(?)
23.07.1771 – Настазыя, дачка Стэфана і Еўдакіі Бахараў. Кумы – Аляксандр Бахар і Кляра Пташнікава
21.11.1774 – Станіслаў, сын Кандрата і Тэафіліі Шымкевічаў. Кумы – Міхал Цыбулька і Еўдакія Бахарава (з Заполля)
31.12.1774 – Фёдар, сын Томаша і Фядоры Бахараў. Кумы – Томаш Саўчык(?) і Агата Станкевіч
18.03.1775 – Грыгоры, сын Яна і Парасі Бахараў. Кумы – Томаш Бахар і Раіна Шымкевічава
хх.хх.1777 – Еўдакія, дачка Стэфана і Алесі Шнякаў. Кумы – Юры Бахар і Еўдакія Бахарава
09.07.1777 – Улляна, дачка Якуба і Тэрэзы Шымкевічаў. Кумы – Стэфан Бахар і Тэадора Бахарава
16.01.1778 – Анна, дачка Яна і Настасі Бахараў. Кумы – Кондрат Шымкевіч і Еўдакія Бахарава
хх.хх.1778 – Фядора, дачка Стэфана і Кацярыны Цыбулькаў. Кумы – Андрэй Сахончык і Парасья Бахарава
хх.хх.1778 – Настася, дачка Мікалая і Таццяны Цыбулькаў. Кумы – Аляксандр Царык і Парася Бахарава
31.04.1779 – Фёдар, сын Яна і Параскі Бахараў. Кумы – Томаш Бахар і Раіна Бахарава
26.11.1780 – Лукаш, сын Стэфана і Еўдакіі Бахараў. Кумы – Аляксандр Бахар і Кацярына Бахарава
9.05.1782 – Марк, сын Міхала і Палоніі Шымкевічаў. Кумы – Міхал Альковіч і Феадора Бахарова
14.01.1784 – Тацяна, дачка Казіміра і Агаты Бахараў. Кумы – Роман Бельскі і Настазя Бахарова
01.03.1785 – Карпей, сын Мацея і Марыанны Вяжэвічаў. Кумы – Павел Аўтуховіч і Параска Шымкевіча
01.03.1785 – Ева, дачка Аляксандра і Еўдакіі Бахараў. Кумы – Фёдар Юковіч і Кацярына Бахарава
15.03.1785 – Міхал, сын Томаша і Феадоры Бахараў. Кумы – Павел Ананько і Кацярына Бахарава
13.04.1785 – Андрэй, сын Грыгора і Кацярыны Бахараў. Кумы – Нікіфор Шымкевіч і Марыяна Бубка(?)
13.04.1785 – Матэуш, сын Васіля і Полоніі Гваздовічаў. Кумы – Васіль Бахар і Марыянна Шымкевічава
01.06.1785 – Нікіфор, сын Яна і Анны Бахараў. Кумы – Кондрат Шымкевіч і Еўдакія Бахарова
26.04.1787 – Саўка, сын Грыгора і Кацярыны Бахараў. Кумы – Якуб Шымкевіч і Марыяна Бельская
25.01.1788 – Адам, сын Стэфана і Еўдакіі Бахараў. Кумы – Аляксандр Бахар і Еўдакія Бахарава
1.10.1788 – Ян, сын Мацея і Анны Аўтуховічаў. Кумы – Фёдар Бахар і Улляна Бельска
16.12.1789 – Даніель, сын Тэадора і Марыяны Hewęhuwiczow(?). Кумы – Стэфан Бахар і Марыяна Бельска
2.02.1790 – Агафія, дачка Цімоха і Полоніі Бахараў. Кумы – Ян Бахар і Марыяна Аўтухова
25.03.1790 – Марыяна, дачка Грыгора і Кацярыны Бахараў. Кумы – Якуб Шымкевіч і Марыяна Бельская
29.03.1791 – Марыяна, дачка Васіля і Елены Бахараў. Кумы – Роман бельскі і Магдалена Бельская
14.02.1792 – Агата, дачка Іозефа і Агаты Бахараў. Кумы – Павел Ананько і Марыяна Бельска
24.10.1792 – Еўфразына, дачка Яна і Анны Вяжэвічаў. Кумы – Васіль Бахар і Кацярына Бахар
03.08.1793 – Стэфан, сын Феадора і Еўдакіі Бахараў. Кумы – Цімох Бахар і Марыяна Шымкевічава
18.05.1794 – Фядора, дачка Адама і Наталі Саўчыкаў. Кумы – Антоні Бахар
09.06.1794 – Фяўронія?, дачка Фёдара і Марыяны Бахараў. Кумы – Ян Шымкевіч і Агата Канвінкоўская
12.11.1794 – Фёдар, сын Бенедыкта і Улляны Бахараў. Кумы – Пётр Канвінкоўскі і Агата Канвінкоўская
25.12.1794 – Лук’ян, сын Станіслава і Марыяны Шымкевічаў. Кумы – Іозеф Бахар і Улляна Бахарова
30.12.1794 – Таццяна, дачка Пятра і Агаты Канвінкоўскіх. Кумы – Леон Шымкевіч і Наста Бахарова
30.01.1795 – Ян, сын Грыгора і Еўфразыны Цыбулькаў. Кумы – Іозеф Бахар і Марыяна Анкудава
30.02.1795 – Іозеф, сын Паўла і Насты Бахараў. Кумы – Ян Бахар і Еўдакія Бахарава
15.08.1795 – Лаўрэнці, сын Леона і Магдалены Шымкевічаў. Кумы – Патап Руткоўскі і Агапа Бахарава
08.06.1796 – Фёдар, сын Цімоха і Еўдакіі Шымкевічаў. Кумы – Фёдар Бахар і Ельжбета Бахарава
31.10.1796 – Кляра, дачка Міхала і Анны Бахараў. Кумы – Леон Шымкевіч і Агата Руткоўска
30.11.1796 – Стэфан, сын Грыгора і Марцэлі Бахараў. Кумы – Ян Бахар і Марыяна Бахарава
16.01.1797 – Фёдар, сын Леона і Марыаны Бахараў. Кумы – Адам Саўчык і Агапа Бахарава
28.02.1797 – Таццяна, дачка Паўла і Настазыі Бахараў. Кумы – Ян Бахар і Еўдакія Бахарава
30.11.1797 – Лук’ян, сын Іллюка і Анны Саўчыкаў. Кумы – Стэфан Бахар і Магдалена Шымкевічава
20.12.1797 – Ева, дачка Ціта і Фядоры Бахараў. Кумы – Міхал і Марыяна Бахарава
1.01.1798 – Анна, дачка Ціта і Тэадоры Бахараў. Кумы – Міхал Міхалоўскі і Марыяна Бахарава
01.03.1798 – Ян, сын Леона і Магдалены Шымкевічаў. Кумы – Павел Руткоўскі з Дзераўно і Агапа Бахарава з Грыневіч
01.04.1798 – Іозеф, сын Пятра і Агаты Конвінкоўскіх. Кумы – Леон Шымкевіч і Наста Бахарава
19.11.1798 – Тэрэза, дачка Леона і Парасі Бахараў. Кумы – Фёдар Бахар і Анна Бахарава
30.12.1798 – Антоні, сын Яна і Аўдзюхі Бахараў. Кумы – Лукаш ??? і Кацярына Бахарава

Крыніцы:
1. РГИА 823-2-29

 

(працяг)

Шлюбы
​

12.11.1758 – Аляксандр Бахар з Грыневіч і Елена Давідовіч з Грыневіч(?). Сведкі – Філіп Курэц і Мацей Кужэль
хх.02.1759 – Стэфан Бахар і Еўдакія Хлапкоўская з Грыневіч. Сведкі – Кондрат Шымкевіч і Томаш Бахар
23.02.1760 – Сымон Турчыновіч з Грыневіч і ўдава Алеся Вяжэвічава з Грыневіч. Сведкі – Фёдар Шымкевіч і Грыгоры Чурскі
30.05.1760 – Стэфан Цыбулька з Грыневіч і Кацярына Войцяхоўская(?) з Грыневіч. Сведкі – Ян Бахар і Андрэй Сахановіч
03.10.1762 – Мацей Вяжэвіч з Грыневіч і Марыяна Бельская з Грыневіч. Сведкі – Леон Лешковіч і Лаўрэн Бахар
30.10.1765 – Міхал Цыбулька і Зафія Бахараўна з Грыневіч. Сведкі – Андрэй Сахновіч і Стэфан цыбулька
хх.хх.1766 – Фёдар Пташнік з Сушкава і Агата Бельская з Грыневіч. Сведкі – Ян Руткоўскі
21.11.1767 – Томаш Бахар з Грыневіч і Настазыя Сахонаўна(?) з Стрыі. Сведкі – Андрэй Сахановіч і Грыгор Бахар
хх.хх.1773 – Ігнацы Вяжэвіч з Грыневіч і Ева Шнякава з Дзераўно. Сведкі – Фёдар Шымкевіч і Казімір Бахар
18.10.1775 – Васіль Бахар з Грыневіч і Елена Лонска. Кумы – Роман Бельскі і Максім Лонскі
11.11.1778 – Ян Вяжэвіч з Грыневіч і Анна Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Лаўрын Бельскі і Марцін Аўтуховіч
хх.хх.1779 – Сідар Бельскі з Грыневіч і Марыянна Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Лаўрэнці Бельскі і Базыль Руткоўскі
26.01.1780 – Мікіта Шымкевіч з Грыневіч і Юстына Шымкевічаўна з Грыневіч. Сведкі – Стэфан Бахар і Ян Юшкевіч(?)
23.02.1780 – Андрэй Бахар з Грыневіч і Магдалена Каўзуноўна з Дзераўно. Сведкі – Леон Бахар і Томаш Бахар
19.01.1782 – Мікіта Шымкевіч з Грыневіч і Наста Валуёўна з Дзвіносы. Сведкі – Кондрат Шымкевіч і Мацей Валуй
10.05.1782 – Іозеф Шымкевіч з Грыневіч і Крысціна Казлоўна з Кабыля. Сведкі – Міхал Шостаковіч і Нікіфор ???
06.11.1782 – Ян Міхновіч з Дзераўно і Агата Шымкевічава з Грыневіч. Кумы – Ян Бахар і Мікіта Шымкевіч
12.11. 1783 – Нікіфор Цытрынскі з Будзеніч і Настазыя Бахарава з Грыневіч. Кумы – Ян Казак і Сыдар Бельскі
12.07.1787 – Мікалай Саўчык з Дзераўно і Наста Бахарава з Грыневіч. Кумы – Грыгор Бахар і Ян Саўчык
15.10.1788 – Даніель Руткоўскі з Дзераўно і Еўдакія Вяжэвічаўна з Грыневіч. Сведкі – Фёдар Шымкевіч і Васіль Міхновіч
28.11.1789 – Фёдар Бахар з Грыневіч і Марыянна Сахонаўна з Стрыі. Кумы – Фёдар Бахар і Марко Ляўданскі
хх.хх.1791 – Іозаф Альковіч з Стрыі і Ефрузына Аўтухоўна з Грыневіч. Сведкі – Антоні Крэнь
02.11.1791 – Леон Шымкевіч з Грыневіч і Магдалена Анкудаўна з Ціхановіч. Кумы – Стэфан Бахар і Аляксандр Іваніцкі
31.10.1792 – Адам Саўчык(?) з Грыневіч і Наталя Бахарава з Грыневіч. Кумы – Іозеф Бахар і Стэфан Бахар
07.11.1792 – Фёдар Бахар з Грыневіч і Барбара Грынкевічава з Рагозіна. Кумы – Стэфан Бахар і Базылі Саковіч
20.02.1793 – Міхал Бахар з Грыневіч і Анна Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Ян Бахар і Павел Руткоўскі
4.11.1795 – Цімох Лазар з Дзвіносы і Канстанцыя Аўтухоўна з Грыневіч. Сведкі – Леон Лазар і Вінцэнт Красоўскі.
25.10.1797 – Андрэй Бельскі з Грыневіч і Юстына Кужэлева з Заполя. Сведкі – Філіп Ляўданскі і Роман Бахар
08.11.1797 – Леон Бахар з Грыневіч і Параска Чурска з Крайска. Сведкі – Леон Бахар і Васіль Чурскі
30.04.1798 – Лук’ян Саўчык з Грыневіч і Вікторыя Руткоўскія з Дзераўно. Сведкі Нупрэй (Ануфры) Руткоўскі і Іосіф Бахар
04.09.1798 – Фёдар Ждановіч з Грыневіч і Марыянна Бельска з Грыневіч. Сведкі – Лукаш Бахар і Пархім ???
12.09.1798 – Васіль Бахар з Грыневіч і Палонія Давідовічава з Хадакоў. Сведкі – Павел Анкуда(?) і Мацей Давідовіч
12.09.1798 – Іозеф Крупскі з Альковіч і Ельжбета Бахарава з Грыневіч. Сведкі – Адам Церах і Томаш Сівіцкі
19.10.1798 – Роман Руткоўскі з Дзераўно і Луцыя Давідовічава з Грыневіч. Сведкі – Патап Руткоўскі і Нікіфар Бахар
24.11.1798 – Фёдар Руды з Грыневіч і Марыяна Шымкевічава з Грыневіч. Сведкі – Даніла Ждан і Ян Розумовіч(?)

Крыніцы:
1. РГИА 823-2-29

 

(працяг)

Памерлыя
(жыхароў вёскі хавалі на мясцовых грыневіцкіх могілках)
​

17.09.1752 – Ян Бахар у 7 год
03.05.1757 – Іозеф Бахар у 83 гады
хх.хх.1762 – Базылі Бельскі у 60 год
23.09.1764 – Лаўрэн Бахар у 80 год (пахаваны пры Крайскай царкве)
хх.хх.1777 – Стэфан Цыбулька ў 70 год
хх.хх.1778 – Марыяна Ананькава ў 32 гады
20.09.1780 – Агафія Шымкевічава ў 3 гады
хх.хх.1781 – Марыяна Аўтухова ў 40 год
хх.хх.1783 – Міхал Вяжэвіч у 40 год
хх.хх.1784 – Якуб Гваздовіч у 30 год
хх.хх.1786 – Змітрок Кужэль у 70 год
хх.хх.1787 – Пётр Гваздовіч у 60 год
хх.хх.1788 – Наталя Сабінска(?) у 30 год
хх.хх.1788 – Настася Цыбульска ў 20 год
29.09.1792 – Настася Бахарава ў 18 год
хх.хх.1793 – Раман Бельскі(?) у 50 год
хх.хх.1794 – Пётр(?) Ананько ў 2 года
22.09.1797 – Еўдакія Бахарава ў 50 год (пахавана пры Крайскай царкве)
06.01.1798 – Васілі Вяжэвіч у 6 год
13.01.1798 – Вінцэнты Бахар у 4 гады
16.02.1798 – Фёдар Бахар у 70 год
06.05.1798 – Фёдар Бахар у 6 год

Крыніцы:
1. РГИА 823-2-29

 

Ingwar841, большое спасибо за информацию про Гриневичи! Очень интересно и познавательно. Не могли бы
Вы уточнить по номеру дела в РГИА - это дело по Крайской униатской церкви за номером 29 или 322?

 

Гэта справа нумар 29, а нумар 322 гэта парадкавы нумар царквы. Гэтыя парадкавыя нумары пачынаюцца з 1-й справы. Непасрэдна ў гэтай, 29 справе некалькі цэркваў, Крайская знаходзіцца недзе на лістах 494адв.-- 652 (плюс-мінус). Дакладна ўжо зараз не скажу

 

Вялікі дзякуй за тлумачэнні!!!

 

Вёска Дзераўно (Derewnia) ў 2-й палове 18 ст.

Частка 1-я

"Гаспадары" вёскі Дзераўно ў 1765 – 1795 гады
(часткі базыльянак мінскіх)​

Гэты спіс складзены на аснове трох спраў: 1) спісу прыхаджан Крайскай уніяцкай царквы за 1765 год; 2) выпісам з метрычных кніг Крайскай уніяцкай царквы за 1748 – 1798 гады; 3) рэвізкай казкі вёскі Дзераўно за 1795 год. У 1765 годзе вёска налічвала 16 двароў, у 1782 годзе ўжо 22 гаспадаркі, столькі ж было і ў 1795 годзе. Пры гэтым у 1782 годзе ў вёсцы чатыры гаспадаркі належала “нядаўна асеўшым” цяглым сялянам. Пры параўнані спісаў 1765 і 1795 гадоў бачна што ў рэвізкай казкі 1795 года адлік двароў ішоў у адваротным парадку адносна спісу 1765 года. Двары №№ 4-16 са спісу 1765 года прыкладна адпавядаюць дварам №№ 15-2 са спісу 1795 года, астатнія можна суадносіць паміж сабою толькі ўмоўна, верагодна з таго што сама вёска згодна мапам ужо ў 1-й пал. 19 ст. складалася недзе з двух вуліц*, таму і цяжка суаднясці паміж сабою ўсе яе двары, т. я. пералік двароў залежаў з якога канца вёски пачынаўся сам адлік. Як і ў выпадку з вёскай Грыневічы, у цэлым за 30 год насельніцтва значана ўзрасло, недзе са 110 жыхароў у 1765 годзе да 196 жыхароў у 1795 годзе. Павялічалася і колькасць саміх прозвішч. У 1765 годзе на 16 двароў прыходзілася 10 прозвішч – Ждановіч, Каранеўскі, Крэнь, Макарэвіч, Міхновіч, Луч(?), Руткоўскі, Русаковіч, Рыўчык(?), Сівіцкі. А ў 1795 годзе на 22 двара прыходзілася ўжо 18 прозвішч – Бахар, Буркоўскі, Ждан (разам з Каўзановічамі), Жуковіч, Каранеўскі, Крэнь, Лабецкі, Міхновіч, Пазняк, Пятрашка, Руткоўскі, Русакевіч, Рымар, Сарока, Саўчык, Сівіцкі, Шняк. Частка з іх перасялілася з вёсак Стрый і Грыневічы, а частка верагодна прыйшла з іншых месц. З усіх пералічаных прозвішч толькі чатыры можна аднесці да “карэнных”, якія згадваліся ўжо ў канцы 16 ст. сярод падданых маёнтка Крайск – Бахары, Лабецкія, Пятрашкі і Русакевічы.

Частка вёскі, двары якой суадносіцца паміж сабою толькі тэарытычна
​

1-ы двор: BorysMakarewicz(6/3)**
У метрыках прозвішча Макар ці Макарэвіч сярод жыхароў вёскі Дзяраўно не згадваецца. Але людзі з прозвішчам “Макар” жылі ў мястэчку Крайск, а з прозвішчам “Макаровіч” жылі ў вёсцы Змітраўшчызна (Асінцы). У 1795 годзе верагодна ў гэтым двары №18 жыў “Хведор Сцепанов Шняк” 1760 г.н., які ў інвентары 1788 года пазначан як “нядаўна асеўшы”. Верагодна яго бацька Сцяпан Шняк згадваецца ў 1777 годзе як жыхар вёскі Грыневічы, аднак нейкія Шнякі ў Дзераўно жылі яшчэ ў ў пачатку 1770-х гадоў. У 1795 годзе гэты двор налічваў 7 чалавек.

2-і двор: AmiellanRy..czyk(3/4)
З метрыкамі звязаць немагчыма. Але верагодна пазней тут жылі Буркоўскія, якія згадваюцца з канца 1780-х гадоў. У інвентары 1788 года згадваецца Ігнат Буркоўскі як “нядаўна асеўшы”. У 1795 годзе ў двары №17 гаспадаром пазначан “Игнат Адамов Бурковский” 1735 г.н.

3-і двор: Helenawdowa(5/2)
З метрыкамі звязаць немагчыма. Але верагодна пазней тут жылі Саўчыкі, якія згадваюцца з 1770-х гадоў. У 1795 годзе ў двары №16 жыў “Антон Савков Савчык” 1745 г.н. Увесь двор налічваў 8 чалавек.

Частка вёскі, двары якойможна суаднесці паміж сабою​

4-ы двор:KondratMichnowicz(4/3)
Памёр у 1798 годзе. У метрыках згадваецца з 1768 года. У 1795 годзе запісан як гаспадар двара №15 “Кондрат Анисков Михнович” 1725 г.н. Разам з ім жылі Лабецкія, якія дагэтуль верагодна жылі ў Стрыі. Увесь двор налічваў 6 чалавек.

5-ы двор: DymitryRusakowicz(2/1)
Верагодна згадваецца ў метрыках у 1758 годзе. У 1795 годзе у гэтым двары №14 жыла яго ўдава “Алеся Кастусева” з дзецьмі. Увесь двор налічваў 5 чалавек.

6-ы двор: MarcinRusakowicz(2/2)
У метрыках згадваецца ў 1759 – 1773 гады. У 1795 годзе запісан як гаспадар двара №13 “Марцин Максимов Русакевич” 1735 г.н. Разам з ім жылі Сарокі. Увесь двор налічваў 7 чалавек.

7-ы двор:BazyliZdanowicz(5/5)
У метрыках не згадваецца. Верагодна два яго сына (Жданы) у 1795 годзе жылі ў іншых дварах гэтай жа вёсцы. Па нейкіх прычынах у 1795 годзе у гэтым двары №12 жыла удвава Мацея Пятрашкі “Наста Янова”, разам са сваімі двумя сынамі, якія ў метрычных кнігах пачатку 19 ст. перыядычна запісваліся як Жданы. Увесь двор налічваў 5 чалавек.

8-ы двор: NiescierRudkowski(3/2)
У метрыках згадваецца з 1763 года. У 1795 годзе запісан як гаспадар двара №11 “Несцер Цимохов Руды” 1715 г.н. Увесь двор налічваў 7 чалавек.

9-ы двор: AndrzeyRudkowski(6/3)
У метрыках згадваецца ў 1768 годзе. У 1795 годзе ў гэтым двары №10 верагодна жылі яго сваякі “Хведор Гарасимов Руды” і “швагер Андрей Семенов Руды”.Увесь двор налічваў 8 чалавек.

10-ы двор: TymofteyMichnowicz(6/4)
У метрыках не згадваецца. У 1795 годзе верагодна ў гэтым двары №9 гаспадаром пазначан яго сваяк “Кондрат Цихонов Михнович” 1725 г.н. Яго нашчадкі пазней пісаліся Вяжэвічамі. У метрыках уніяцкай Крайскай царквы ў Дзераўно у 1779 годзе згадваецца нейкі Кондрад Вяжэвіч. Увесь двор налічваў 9 чалавек.

11-ы двор: KondratMichnowicz(6/3)
Увязаць яго з метрыкамі складана. У 1795 годзе ў гэтым двары №8 верагодна жылі яго сыны “Базыль и Ян Кондратавы Михновичи”. Увесь двор налічваў 11 чалавек.

12-ы двор: BazyliKorzeniewski(4/4)
У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1780 года, у метрыках Альковіцкага касцёла згадваецца з 1765 года (шлюб 24.12.1765). У 1795 годзе пазначан як гаспадар двара №5 “Василь Мацеев Кореневски” 1735 г.н. Ці гэта той самы двор незразумела, але ў 1795 годзе ад Міхновічаў яго аддзяляе ўжо два двары (Рудых і Жданаў). Увесь двор налічваў 9 чалавек.

13-ы двор: ZacharyRudkowski(4/3)
У метрыках Крайскай царквы згадваецца ў 1760 – 1784 гады. У 1795 годзе яго ўдава “Марианна Юрьева” разам з сынам “Якубам Рудым” жыла ў двары №6. Увесь двор налічваў 7 чалавек.

14-ы двор: Leon Łucz(?) (3/3)
У метрыках Крайскай царквы не згадваецца. Далейшы яго лёс невядомы. У 1795 годзе верагодны ў гэтым двары №5 жыў “Хведор Васьков Ждан” 1739 г.н., які ў інвентары 1788 года пазначан “як нядаўна асеўшы”. Верагодна быў сынам Базылія Ждановіча з двара №7, а ў гэты двор перасяліўся незадоўга за 1788 год. У метрыках згадваецца з 1787 года. У 1795 годзе увесь двор налічваў 10 чалавек. Верагодна яго родны брат “Данило Васьков Ждан” у 1795 годзе пазначан як гаспадар двара №7 (паміж Рудымі і Міхновічамі). У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1770-х гадоў, меў пасынка Дзем’яна Каўзановіча і сына Мікіту Ждана. Іх двор агулам налічваў 10 чалавек.

15-ы двор: LaurentyKren(4/4)
У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1770-х гадоў. У 1795 годзе пазначан як гаспадар двара №3 “Лаврын Кастусев Крень” 1745 г.н. Увесь двор налічваў 8 чалавек.

16-ы двор: AlexanderSiwicki(5/0)
У метрыках Крайскай царквы не згадваецца, але згадваюцца яго сын – Андрэй і Ян. У 1795 годзе яго сын “Ян Алексеев Сивицки” 1749 г.н. пазначан як гаспадар двара №2. Увесь двор налічваў 11 чалавек.

“Новыя двары”​

-- Перад дваром “Сівіцкіх”, быў збудаваны двор “Марка Томашава Бахара”, які ў 1795 годзе пазначан пад №1. Хутчэй за ўсё ён перасяліўся з вёскі Грыневічы. У метрычных кнігах пасля часта згадваліся як “Руткоўскія”. У 1795 годзе двор налічваў 8 чалавек

-- пасля двара “Шнякаў” быў збудаваны двор “Марко Савкова Савчыка””, які ў 1795 годзе пазначан пад №19.У 1795 годзе двор налічваў 6 чалавек

-- пасля двара Марка Саўчыка быў збудаваны двор Руткоўскіх, у якім жылі “Миколай Сцепанов Руды с братьями” і “Иллюк Цимохов Руды”. Па ўсёй верагоднасці яны былі сваякамі Несцера Руткоўскага. Стэфан Руткоўскі згадваецца ў метрыках у 1763-1783 гады. У 1795 годзе двор пазначан пад №20 і налічваў 18 чалавек.

-- перадапошнім дваром пад №21 быў двор “Амелляна Янова Рымара” 1729 г.н. Рымары згадваюцца з 1770-х гадоў. У 1795 годзе двор налічваў 13 чалавек

-- апошнім дваром пад №22 быў двор “генерала” Андрэя Пазняка. У 1795 годзе двор налічваў 6 чалавек. У метрыках Крайскай царквы не згадваюцца, вергадна былі каталікамі.

* прамая (большая) вуліца перпендыкулярна сутыкалася з крывой (меншай) вуліцай
** у дужках колькасць годных да сповядзей/не годных (дзяцей недзе да 10 год)

Крыніцы:
1. РГИА 824-2-312
2. РГИА 823-2-29
3. LVIA 515-15-139

 

Вёска Дзераўно ў 2-й палове 18 ст.

Частка 2-я

Выпісы з метрычных кніг за 1748-1798 гады​

Гэта выпісы з метрычных кніг Крайскай уніяцкай царквы, якія захоўваюцца ў РГИА (Российский государственный исторический архив в Санкт-Петербурге). Насамрэч гэты не аўтэнтычныя метрыкі, а толькі іх копіі. Магчыма з гэтага ў іх не хапае шматлікіх запісаў, і таму ніжэй прадстаўлены выпісы далёка не па ўсім жыхарам вёскі Грыневічы. Таксама, некаторая частка жыхароў магла быць прапушчана (самі выпісы рабіў вельмі даўно)

Хрышчонныя​

хх.хх.1758 – Васіль, сын Змітрака і Юліяны Русакевічаў. Кумы – Лаўрэн Майтаковіч(?) і Кацярына Дуброўка(?)
9.05.1761 – Васіль, сын Паўла і Параскі Каўзановічаў. Кумы – Якуб Лабецкі і Зафія Крэнева
хх.хх.1763 – Агата, дачка Сямёна(?) і Кацярыны Цыбулькаў. Кумы – Ян Цыбулька і Сафія Барысаўна
хх.хх.1763 – Настася, дачка Стэфана і Сафіі Руткоўскіх. Кумы – Васілі Волах і Парасія Каўзановічава
6.11.1766 – Дземян, сын Сымона і Даніелі Каўзановічаў. Кумы – Мікалай Волах і Ксеня Петрашкова
4.01.1767 – Міхал(?), сын Стэфана і Сафіі Руткоўскіх. Кумы – Васіль Волах і Парася Каўзуновічава(?)
хх.хх.1768 – Марыяна, дачка Кондрата і Аксіні Міхновічаў. Кумы – Мікалай Волах і Фядора Барысоўска
5.03.1769 – Сымон, сын Самуэля і Настазі Жданаў. Кумы – Стэфан Руткоўскі і Катарына Давідовічава
10.07.1769 – Агапа, дачка Сымона і Катарыны Руткоўскіх. Кумы – Стэфан Цыбульскі і Софія Руткоўская
хх.хх.1769 – Юры(?), сын Анікея(?) і Тэафілі Рымароў(?). Кумы – Саўка Ганеуш(?) і Палонія Волахава
22.08.1769 – Якуб, сын Захарыя і Марыяны Руткоўскіх. Кумы – Марцін Русакевіч і Палонія Кагілава
хх.хх.1771 – Катарына, дачка Яна і Анны Саўчыкаў. Кумы – Францышак Філіповіч і Аўдзюха Атрашкевічава
хх.хх.1772 – Марыяна, дачка Сымона і Агаты Ганезаў(?). Кумы – Кандрат Міхновіч і Агата Волахава
13.09.1773 – Антоні, сын Захарыя і Марыяны Руткоўскіх. Кумы – Марцін Русакевіч і Марыяна Сівіцка
21.01.1774 – Даміцэля, дачка Амелляна і Зафіі Рымантаў. Кумы – Сымон Ждан і Полонія Барысоўска
29.04.1774 – Улляна, дачка Данілы і Даміцэлі Жданаў. Кумы – Змітрок Волах і Кацярына Руткоўска
хх.хх.1775* – Кондрат, сын Стэфана і Зафіі Руткоўскіх. Кумы – Змітрок Волах і Эльжбета Юковічава (*з Бялы)
хх.хх.1777 – Настасся, дачка Андрэя і Марыяны Сівіцкіх. Кумы – Фёдар Груган і Елена Волах
хх.хх.1777 – Андрэй, сын Леона і Марыяны Жуеў. Кумы – Філіп Давідовіч і Уляна Папкова
хх.хх.1779 – Агапа(?), дачка Захарыя і Марыяны Руткоўскі.
21.05.1779 – Гелена, дачка Кондрата і Марыяны Вяжэвічаў. Кумы – Стэфан Руткоўскі і Марыяна Руткоўская
15.07.1779 – Ян, сын Змітрока і Елены Руткоўскіх(?) (з Нястанавіч?)
5.08.1779 – Стэфан, сын Сымона і Настазыі Жданаў. Кумы – Стэфан Руткоўскі і Алена Сівіцка
хх.01.1780 – ???, дачка Каранеўскіх. Кумы – Васіль Руткоўскі
хх.хх.1780 – Кацярына, дачка Сямёна(?) і Марыяны Руткоўскіх
хх.хх.1780 – ???, сын Міхновічаў. Кумы – Стэфан Руткоўскі і Марыяна Руткоўска
хх.хх.1783 – ???, сын Каранеўскіх. Кумы – Ян Руткоўскі і Агата Руткоўска
19.08.1783 – Анна, дачка Стэфана і Сафіі Руткоўскіх.
10.11.1784 – Павел, сын Андрэя і Марыяны Сівіцкіх. Кумы – Фёдар Крэнь і Саламея Шымкевічава
хх.01.1785 – Базылі, сын Несцера і Кацярыны Руткоўскіх. Кумы – Лаўрэнці Крэнь і Марыяна Руткоўская
20.02.1785 – Ева, дачка Данііла і Даніелі Жданаў. Кумы – Змітрок Волах і Агапа Савіцка
хх.хх.1785 – Раман, сын Гіларыя(?) і Агаты Руткоўскіх. Кумы – Алена (Елена) Крэнева
3.08.1785 – Тэкля, дачка Дзімітрыя і Гелены Драгунаў. Кумы – Лаўрэнты Навойчык і Марыяна Руткоўская
30.04.1786 -- ???, ??? Андрэя і Марыаны Сівіцкіх. Кумы – Марцін Станкевіч і Полонія Шымкевічава
30.07.1786 – Захарыяш, сын Васіля і Марыяны Руткоўскіх. Кумы – Стэфан Бахар і Настазыя Альковічава
хх.02.1787 – Ева, дачка Антонія і Агапы Руткоўскіх. Кумы – Даніель Дзятко і Палонія Вяжэвічава
9.05.1787 – Ян, сын Тэадора і Леаноры Жданаў. Кумы – Марцін Філіповіч і Крысціна Каранеўска
14.01.1790 – Антоні, сын Васілія і Наталі Рымараў. Кумы – Ян Сівіцкі і Марыяна Руткоўска
29.02.1790 – Еўдакія, дачка Тэадора і Леоноры Жданаў. Кумы – Марцін Філіповіч і Крысціна Каранеўска
13.03.1793 – Васіль, сын Тэадора і Евы Жданаў. Кумы – Даніель Ждан і Наста Бахарава
23.04.1793 – Тэадора, дачка Васіля і Наталі Рымараў. Кумы – Мікалай Гінько і Тэадора Сівіцка
6.04.1794 – Марыяна, дачка Тэадора і Просі Жданаў. Кумы – Мацей Петрашка і Настася Крэнева
16.04.1794 – Васіль, сын Барыса і Насты Крэняў. Кумы – Стэфан Лапіцкі і Марыяна Бахарава
19.08.1794 – Самуэль, сын Ігнацыя і Анны Буркоўскіх. Кумы – Ксеня Жданова
25.12.1794 – Арцемі, сын Мацея і Еўдакіі Жданаў. Кумы – Патап Руткоўскі і Елена Сівіцка
08.05.1796 – Апалонія, дачка Марка і Феадоры Сачыўкаў. Кумы – Стэфан Крэнь і Анна Руткоўска
15.09.1796 – Іозеф, сын Мікіты і Насты Шымкевічаў. Кумы – Станіслаў Раманоўскі і Анна Канецка
14.10.1796 – Палоня, дачка Дземяна і Параскі Каўзановічаў. Кумы – Сымон Каранеўскі і Наста Сівіцка
16.11.1796 – Міхал, сын Канстанціна і Насты Руткоўскіх. Кумы – Тэадор Філіповіч і Аўдзюха Жданова
11.12.1796 – Адам, сын Анікея і Марыяны Жукаў. Кумы – Антоні Руткоўскі і Настася Ждановічаўна
16.01.1798 – Грыгоры, сын Яна і Агапы Шымкевічаў. Кумы – Грыгоры Руткоўскі і Парася Жданава
16.01.1798 – Антоні, сын Мікіты і Насты Жданаў. Кумы – Філіп Філіповіч з Межнікаў і Агапа Папкова з Нестанавіч
8.05.1798 – Кацярына, дачка Яна і Алесі Руткоўскіх. Кумы – Кузма Руткоўскі і Алена Руткоўская
30.05.1798 – Вінцэнты, сын Міхаіла і Разаліі Жданаў. Кумы – Антоні Бахар і Зафія Руткоўская
15.07.1798 – Дамінік, сын Яна і Парасі Жданаў. Кумы – Тэадор Бахар з Асінцоў і Аўдзюха Петрашкава з Асінцоў

Крыніца:
1. РГИА 823-2-29

 

Регина, жена Яна Яновского, не сестра Миколая, а жена - доля указана - выдержка из документа на фото

Фольварок, имение/маёнтак и господарский двор имеют разные значения. Причем к XVIII ому веку - определения уже устоялись.

А Инвентарь 1775 года имения Крайск Винцента Лобачевского? - там же Деревна 4 двора, которые не у монашек, но для поиска кому-то надо будет

По количеству католиком некий странный вывод. Например, в Стрые: Олковичи/Алькевичи ( указываются в Хотаевичском до 1754, потом в Ольковичском костеле . Например, Михаила Ольковича отпевали в Ольковичском костеле в 1777 году), Лапицкие - тоже самое со -второй четверти XVIII века в Хотаевичском, потом в Ольковичском), Жданы, Рудые, Бельские и Петрашки ( связаны с легендой о появление Ольковичского образа)
и кстати о ваших Кренях
1742 МК Хотаевичский костел 31 января Брак Константина Креня и Софьи Olkiewiczowna. Свидетели Тепхилус Лапицкий и Александра Дубаневич, Андрей Станкевич и Софья Станкевич

Католики могли проводить обряды и в униацких храмах - это не запрещалась

 

(працяг)

Шлюбы​

02.хх.1765 – Андрэй Сівіцкі з Дзераўно і Марыяна Руткоўская з Стрыі. Сведкі – Ян Руткоўскі і Васіль Крэнь
06.11.1765 – Мікалай Саўчыковіч з Межнікаў і Анна Конанкевічава з Межнікаў – Базылі Макарэвіч і Грыгоры Кананкевіч
05.11.1766 – Міхал Аўсянік з Аўсянікаў і Магдалена Жданава з Дзераўно. Кумы – Іван Церах і Пётр Когель(?)
хх.хх.1772 – Лаўрэнці Крэнь і Настасія Руткоўская з Стрыі. Сведкі – Матэуш Філіповіч і Іозеф Станкевіч
хх.хх.1772 – Ян Буткевіч(?) і Елена Шняк з Дзераўно
хх.хх.1773 – Ігнацы Вяжэвіч з Грыневіч і Ева Шнякава з Дзераўно. Сведкі – Фёдар Шымкевіч і Казімір Бахар
хх.хх.1774 – Марцін Рускевіч з Дзераўно і Теадора Рудкоўская з Дзераўно. Сведкі – Амеллян Рымар і Лаўрэн Крэнь
11.11.1778 – Ян Вяжэвіч з Грыневіч і Анна Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Лаўрын Бельскі і Марцін Аўтуховіч
11.11.1778 – Андрэй Макар з Дзераўно(?) і Анна Ждановічава з Дзераўно. Сведкі – Змітрок Зубовіч(?) і Змітрок Волах
хх.хх.1779 – Сідар Бельскі з Грыневіч і Марыянна Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Лаўрэнці Бельскі і Базыль Руткоўскі
23.02.1780 – Андрэй Бахар з Грыневіч і Магдалена Каўзуноўна з Дзераўно. Сведкі – Леон Бахар і Томаш Бахар
06.11.1782 – Ян Міхновіч з Дзераўно і Агата Шымкевічава з Грыневіч. Кумы – Ян Бахар і Мікіта Шымкевіч
12.07.1787 – Мікалай Саўчык з Дзераўно і Наста Бахарава з Грыневіч. Кумы – Грыгор Бахар і Ян Саўчык
15.10.1788 – Даніель Руткоўскі з Дзераўно і Еўдакія Вяжэвічаўна з Грыневіч. Сведкі – Фёдар Шымкевіч і Васіль Міхновіч
04.02.1789 – Андрэй Альковіч з Стрыі і Тэадора Жданаўна з Дзераўно. Сведкі – Андрэй Крэнь і Сымон Альковіч
20.02.1793 – Міхал Бахар з Грыневіч і Анна Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Ян Бахар і Павел Руткоўскі
19.06.1793 – Мацей Петрашко з Дзераўно і Еўдакія Саўчыкаўна з Дзераўно. Сведкі – Фёдар Руткоўскі і Андрэй Альковіч
09.01.1794 – Андрэй Руды і Агафія Жданова з Дзераўно. Кумы – Стэфан Бахар і Васіль Сівіцкі
14.10.1795 – Васіль Сівіцкі з Дзераўно і Акуліна Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Даніель Ждан і Антоні Крэнь
хх.хх.1796 – Міхаіл Петрашко з Дзераўно і Разалія Руткоўская з Стрыі. Сведкі – Дзем’ян Каўзуновіч і Захары Руткоўскі
хх.хх.1797 – Тэадор Свідэрскі і Барбара Руткоўская з Дзераўно. Сведкі – Кузма Руткоўскі і Стэфан
30.04.1798 – Лук’ян Саўчык з Грыневіч і Вікторыя Руткоўскія з Дзераўно. Сведкі Нупрэй (Ануфры) Руткоўскі і Іосіф Бахар
19.10.1798 – Роман Руткоўскі з Дзераўно і Луцыя Давідовічава з Грыневіч. Сведкі – Патап Руткоўскі і Нікіфар Бахар

Крыніца:
1. РГИА 823-2-29

 

(працяг)

Памерлыя
(жыхароў вёскі хавалі на мясцовых дзераўнінскіх могілках)​

20.12.1749 – Елена Жданава ў 40 год (з Дзвіносы, пахавана там жа)
31.10.1750 – Сымон Ждан 2 гады
хх.хх.1756 – Ксенія Петрашкова 1 год
хх.хх.1779 – Анна Міхновічава у 70 гадоў
01.10.1780 – Агафія Шымкевічава ў 70 год
хх.хх.1782 – Сафія Руткоўская ў 50 год
хх.хх.1782 – Аксіня(?) Міхновічава ў 80 год
хх.хх.1784 – Елена Царыкаўна ў 4 гады
хх.хх.1786 – ? Сівіцкая ў 40 год
20.02.1787 – Анна Сачыўкава(?) у 40 год
хх.хх.1788 – Фёдар Руткоўскі ў 3 гады
хх.05.1798 – Наталья Рымарова ў 40 год
14.07.1798 – Анна Руткоўская ў 60 год
12.08.1798 – Юстына Руткоўская ў 50 год
хх.08.1798 – Кондрат Драгун у 70 год
хх.09.1798 – Антоні Сівіцкі ў 60 год
хх.10.1798 – Кондрат Міхновіч у 70 год
24.11.1798 – Аляксандр Руткоўскі ў 80 год
хх.12.1798 – Антоні Міхновіч у 6 год

Крыніца:
1. РГИА 823-2-29

 

"Гаспадары" вёскі Дзераўно ў 1765 – 1780-я гады
(часткі якая адносілася да маёнтка Крайск)​

Гэтая “частка” вёскі Дзераўно ўваходзіла ў маёнтак Крайск. У 1765 годзе ўласнасць Салагубавай, пасля ўласнасць Ігнацыя Броніца. Па ўсёй верагоднасці пан Броніц недзе пасля 1786 года рассяліў гэтую “частку” і засяліў яе чыншавай шляхтай. У рэвізкіх казках 1795 года* захавалась “перечневая ведомость” вёскі Дзераўно пана Броніца. Згодна ёй тут жыло 6 сямей чыншавай шляхты (20 сужчын і 17 жанчын), аднак самаго перапісу ў гэтай справе не захавалася. Па ўсёй верагоднасці яе перанеслі ў іншую справу, да шляхты Барысаўскага павету. Так ў РК 1816 года в. Леснікі пана Зброжкі* ёсць запіс, што частка мясцовай чыншавай шляхты (Рэймантаў ці Рымунтаў) перасяліліся сюды ў 1812 годзе з Барысаўскага павету “з деревни Деревня помещика Броница”. З чаго вынікае, што менавіта гэтая “частка” насамрэч была адасоблена ад самой вёскі Дзераўно базыльянак, і ў 1797 годзе, пры падзеле Докшыцкага павету, адышла да Барысаўскага павету, у той жа час як “частка базыльянак” апынулася ў Вілейскім павеце. На ніводнай мапе гэтая вёска не пазначана, але яе можна прыкладна лакалізаваць на дарозе Дзераўно – Нястанавічы, на мяжы Вілейскага і Барысаўскага паветаў, недзе ў 1,5 км на поўдзень ад сучаснай вёскі Дзераўно, і столькі ж на ўсход ад сучаснай вёскі Стрый. Менавіта блізкасць да гэтых двух вёсак і растлумачвае што Волахі і іншыя часта выступалі ў якасці хросных ці сведкаў на шлюбах мясцовых жыхароў ці наадварот, жыхары вёсак Стрый і Дзераўно выступалі ў той жа якасці ў адносінах да жыхароў гэтай “часткі” Дзераўно. У 1795 годзе Волахі і Барысёнкі жылі ў вёсках фальваркаў Манякава (Засценак, Траянец) і Янаўшчызна (Казлішча), якія адносіліся да маёнтка Крайск. Гэтыя вёскі размяшчаліся недзе ў 4-5 км на поўдзень ад маёнтка Грыневічы. У Засценку (суч. Пятроліна) жыў Адам Мікалаеў Волах**, а ў вёсцы Траянец жыў Лаўрын Мікалаеў Волах**. Верагодна іх бацька Мікалай Волах згадваецца ў 1757 г. як жыхар вёскі Дзераўно. У гэтай жа вёсцы Траянец жыла і сям’я Юзафа Андрэева Ляўданскага, верагодна сваяка Рыгора Ляўданскага з вёскі Дзераўно. У засценку Казлішча жыў Адам Казіміраў Барысёнак і Змітрок Васільеў Волах з “выхаванцам” Васіліем Міхайлавам Волахам.


1-ы двор: TeodorWołoch(7/2)
Менавіта сам Фёдар Волах у метрыках Крайскай царквы не згадваецца. Але згадваюцца іншыя Волахі з Дзераўно, якіх нельга суаднесці менавіта з гэтым дваром.

2-і двор: KazimierBarysionek(3/2)
Згадваецца ў метрыках Крайскай царквы ў 1763 годзе. Магчыма нейкія яго сваякі згадваюцца ў 1760-я – 1770-я гады як Барысовы ці Барысоўскія. Яго сын Адам у 1795 годзе жыў у з. Казлішча.

3-і двор: BazyliHutar(3/0)
Памёр у 1782 годзе. Далей гэтае прозвішча у рэвізкіх казках “Крайскага абшару” не прасочваецца.

4-ы двор: GrzegorzLaudanski(2/3)
Згадваецца ў метрыках Крайскай царквы ў 1770 – 1776 гады.

5-і двор: JozefWołoch(3/2)
Менавіта сам Юзаф Волах у метрыках Крайскай царквы не згадваецца. Але згадваюцца іншыя Волахі з Дзераўно, якіх нельга суаднесці менавіта з гэтым дваром.

6-ы двор: Michał Wołoch(6/2)
Згадваецца ў метрыках Крайскай царквы ў 1759 – 1766 гады. Верагодна яго сын Васілі ў 1795 жыў у з. Казлішча як “выхаванец” Змітрака Васільева Волаха.

* LVIA515-15-140 арк.87-88
** У РК 1811 яны запісаны як сыны Міхаіла.

Выпісы з метрычных кніг за 1748-1798 гады​

Хрышчонныя
​

хх.хх.1759 – Васіль, сын Міхала і Марыанны Волахаў. Кумы – Марцін Русакевіч і Парасья Бахарава
хх.хх.1763 – Адам, сын Казіміра і Марыянны Барысенкаў. Кумы – Нестар Руткоўскі і Парасія Каўзановічава
хх.хх.1766 – Агафія, дачка Міхала і Марыянны Волахаў. Кумы – Васіль Волах і Фядора Казакова
хх.хх.1769 – Агата, дачка Якуба і Еўдакіі Філіповічаў. Кумы – Юры Петрашко і Еўдакія Анішэўская(?)
хх.хх.1776 – Настася, дачка Грыгорыя і Уляны Ляўданскіх. Кумы – Захары Руткоўскі і Аксіня(?) Суханава (Сахонава)
28.07.1784 -- ???, дачка Волахаў. Кумы – Захарыяш Руткоўскі і Агата Руткоўская

Памерлыя
​

10.01.1749 – Ян Ляўданскі 80 год
хх.хх.1750 – Анна Волахава 49 гадоў
хх.хх.1752 – Францішка Барысовічава 2(?) гады
хх.хх.1753 – Ян Волах 20 гадоў
хх.хх.1757 – Мікалай Волах
хх.хх.1759 – Настася Волах у 35 год
хх.хх.1759 – Васіль Волах у 58 год
хх.хх.1768 – Марыанна Волах у 42 гады
хх.хх.1782 – Васіль Гутар у 70 год
хх.хх.1786 – Агата Волах у 4 гады

Крыніца:
1. РГИА 824-2-312
2. РГИА 823-2-29
3. LVIA 515-15

 

Вёска Стрый (Stryi) ў 2-й палове 18 ст.

Частка 1-я

Гаспадары вёскі Стрый ў 1765 – 1795 гады​

Гэты спіс складзены на аснове трох спраў: 1) спісу прыхаджан Крайскай уніяцкай царквы за 1765 год; 2) выпісам з метрычных кніг Крайскай уніяцкай царквы за 1748 – 1798 гады; 3) рэвізкай казкі вёскі Стрый за 1795 год. У 1765 годзе налічвала недзе 6-8 двароў, у 1788 годзе налічвала 12 гаспадарак, а ў 1795 годзе ўжо налічвала 15 гаспадарак. Як будзе бачна ніжэй вёска Стрый на працягу 30 год пашыралася ў адным напрамку, за кошт перасяленцаў з вёскі Грыневічы і рассялення “карэных” жыхароў. У 1765 годзе насельніцтва вёскі налічвала 35 чалавек, без уліку каталікоў. Колькі на той час у Стрыі жыло каталікоў невядома, у спісе 1765 годзе згадан толькі адзін чалавек – Марцін Крэнь, дзеці якога ў 1795 годзе займалі тры гаспадаркі. Акрамя таго дакладна невядома калі ў вёсцы Стрый аселі Лапіцкія, якія на той час верагодна вызнавалі каталіцтва, аднак неаторых сваіх дзяцей яны хрысцілі ў Крайскай уніяцкай царкве. У 1795 годзе ў вёсцы пражывала 129 чалавек. У 1760-я гады сярод гападароў вёскі згадваюцца Алькевічы, Крэні, Лапіцкія, Пятрашкі, Руткоўскія і Сухановічы. А ў 1795 годзе на 15 гаспадарак прыпадала восем прозвішч – Алькевічы, Бельскія, Крэні, Лапіцкія, Пятрашкі, Руткоўскія, Сухановічы, Шымкевічы. З іх толькі Алькевічаў і Пятрашкаў можна аднесці да “карэнных” жыхароў, але яны на той час займалі толькі дзьве гаспадаркі.

1-ы двор: AndrzeySuchanowicz(2/2)*
У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1760 года, як Сахановіч, Сухановіч, Сахончык ці проста Сахон. Памёр у 1797 годзе. У 1795 годзе ён жа запісаны як гаспадар двара №8 “Андрей Грышков Сахон” 1725 г.н. Разам з ім жыў яго зяць “Ян Иозефов Крень”. Увесь двор налічваў 8 чалавек.

2-і двор:Michał (3/3)
Па ўсёй верагоднасці гэта Міхал Алькевіч, які ў метрыках Крайскай цэркві згадваецца ўжо ў 1760 годзе. У 1795 годзе верагодна ён запісаны як гаспадар двара №10 “Михась Василев Галькевич” 1720 г.н. Увесь двор налічваў 12 чалавек.

3-і двор: AntoniKreń (4/2)
У метрыках Крайскай царквы не згадваецца. Таму ўвязаць яго з іншымі Крэнямі дакладна немагчыма. Магчыма ён звязан з галінай Юзафа Крэня, дзеці якога ў 1795 годзе жылі ў трох гаспадарках вёскі Стрый, і яшчэ адзін быў запісаны як “неаседлы”. Сам Юзаф Крэнь згадваецца ў 1759 годзе. Магчыма гэты двор у 1795 годзе быў пазначан пад №9, у якім гаспадаром быў “Антони Иозефов Крень” 1765 г.н. Увесь двор налічваў 6 чалавек.

4-ы двор: TeodorPietraszek(4/2)
У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1760 года. У 1795 годзе верагодна ён запісаны як гаспадар двара №11 “Теодор Юрьев Петрашко” 1745 г.н. Увесь двор налічваў 9 чалавек.

5-ы двор: JanRudkowski(6/2)
У метрыках Крайскай царквы згадваецца у 1760-я – 1770-я гады. Верагодна пасля ён перасяліўся ў новазнаснаваны двор гэтай жа вёскі, а тут застаўся жыць яго сын Васілі. У 1795 годзе ў гэтым двары №12 жыў “Базыль Янов Руды” 1745 г.н. Увесь двор налічваў 9 чалавек.

6-ы двор:Michał Kreń (2/3)
У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1760 года. Памёр у 1788 годзе. У 1795 годзе ў гэтым двары №14 жыла яго ўдава “Аудоця Грышкова” 1739 г.н., з іх дзецьмі і ўнукамі. Увесь двор налічваў 11 чалавек.

“Каталікі”​

У 1795 годзе паміж дварамі Яна Руткоўскага і Міхала Крэня, у двары №13 жылі два сына Марціна Крэня “Андрей и Антони Марциновы Крени”, са сваімі сем’ямі. Верагодна ён ужо існаваў у 1765 годзе, ці вылучаўся пасля магчыма з двара Міхала Крэня. Так ці інакш у 1795 годзе тут жыло 10 чалавек. Адразу за дваром Міхала Крэня ў 1795 годзе быў двор №15 у якім жыў “Сцепан Викторов Лапицки”. Лапіцкія ў Крайскіх метрыкахзгадваюцца яшчэ да 1765 года. У 1758 годзе Габрыель Лапіцкі хрысціў сына Марціна Крэня, а ў 1770-я – 1780-я гады сярод жыхароў вёскі згадваецца Віктар Лапіцкі. Таму з вялікай верагоднасцю гэты двор ўжо існаваў у 1765 годзе.

“Новыя двары”​

-- адразу за дваром Андрэя Сухановіча ў 1795 годзе пад №7 жыў “Василь Хведоров Шымкевич” 1760 г.н. Верагодна яго бацька згадваецца ў 1765 годзе як жыхар вёскі Грыневічы (двор №5). Таму верагодна яго перасяленне адбылося недзе паміж 1765 і 1788 гадамі. У 1795 годзе тут жыло 7 чалавек

-- у наступным двары пад №6 у 1795 годзе жыў “Теодор Марцинов Крень” 1755 гн., верагодна адзін з старэйшых сыноў Марціна Крэня. У метрыках Крайскай царквы ён згадваецца з 1780-х гадоў. Верагодна яго перасяленне адбылося недзе ў 1770-я ці 1780-я гады. У 1795 годзе тут жыло 7 чалавек

-- у наступным двары пад №5 у 1795 годзе жыў “Сидор Петров Бельский”. У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1779 года, як жыхар вёскі Грыневічы. У інвентары 1788 года згадваецца як “цяглы” Сідар Бельскі які жыў “на слабадзе”. Верагодна недзе тады і перасяліўся ў вёску Стрый і часова быў вызвалены ад павінасцяў. Такім чынам гэты двор быў заснаваны недзе ў канцы 1780-х гадоў. У 1795 годзе тут жыло 6 чалавек

-- у наступным двары пад №4 у 1795 годзе жыў “Павлюк Иозефов Крень” 1757 г.н. У метрыках Крайскай царквы згадваецца з 1777 года. У 1788 годзе быў цівуном маёнтка Грыневічы, за што трымаў грунт і быў вызвалены ад павінасцяў. Гэты двор у 1788 годзе верагодна і быў апошнім (12-м). Наступныя тры двары хутчэй за ўсё ўзніклі пасля 1788 года. У 1795 годзе тут жыло 7 чалавек.

-- у наступным двары пад №3 у 1795 годзе жыў “Михась Хведоров Шымкевич”, верагодна брат Васіля Шымкевіча з двара №7. Па ўсёй верагоднасці ў гэтым двары ён асеў пасля 1788 года. У 1760-я гады згадваецца як жыхар вёскі Стрый, а ў 1780-я як жыхар вёскі Грыневічы. Памёр у 1796 годзе. У 1795 годзе тут жыло 8 чалавек.

-- у наступным двары пад №2 у 1795 годзе жыў “Леон Марцинов Крень”, яшчэ адзін з старэйшых сыноў Марціна Крэня. Па ўсёй верагоднасці ў гэтым двары ён асеў пасля 1788 года. У 1795 годзе тут жыло 6 чалавек.

-- у наступным двары пад №1 у 1795 годзе жыла “Кляра Якубова”, удава Яна Руткоўскага, з іх дзецьмі і ўнукам. Верагодна яе старэйшы сын Васілі Руткоўскі ў гэты ж час жыў у двары №12. Па ўсёй верагоднасці гэты двор заснаваны пасля 1788 года. У 1795 годзе тут жыло 7 чалавек.

На усходзе вёскі здаўна існавалі свае вясковыя могілкі, таму па ўсёй верагоднасці вёска пашыралася ў супрацілеглы ад іх бок, г. зн. у заходнім напрамку, у накірунку да рэчкі Крайшчанка. Пачынаючы з перапісу прыхаджан 1765, пасля ў рэвізкіх казках 1795 – 1858 гадоў, і спісу гаспадароў 1916 года, пры пераліку жыхароў ішлі заўсёды ў адным накірунку. Спачатку 1-ым дваром лічыўся двор Андрэя Сухановіча (у 1795 гэта двор №6), а пасля – двор Руткоўскіх (у пачатку 20 ст. там жылі Крэні). Акрамя таго на да ваенных мапах “вясковы крыж”, як пачатак вёскі пазначан менавіта ў “заходнім” канцы вёскі.

* у дужках колькасць годных да сповядзей/не годных (дзяцей недзе да 10 год)

Крыніцы:
1. РГИА 824-2-312
2. РГИА 823-2-29
3. LVIA 515-15-139

 

Вёска Стрый ў 2-й палове 18 ст.

Частка 2-я

Выпісы з метрычных кніг 1748-1798

Хрышчонныя​

30.хх.1758 – Сымон, сын Марціна і Юліяны Крэняў. Кумы – Габрыель Лапіцкі і Марыяна Хлапакова(?)
хх.хх.1759 – Агата, дачка Пятра і Елены Буцкіх(?). Кумы – Іозаф Крэнь і Парася Крэнева
хх.хх.1760 – Фядора, дачка Фёдара і Агаты Петрашкаў. Кумы – Аляксандр Бахар і Настася Гашкучава(?)
29.03.1760 – Ян, сын Міхала і Апалоніі Шымкевічаў. Кумы – Міхал Алькевіч і Фядора Бахарава
30.04.1760 – Лаўрэнты, сын Міхала і Еўдакіі Крэняў. Кумы – Томаш Бахар і Кацярына Бахарава
29.05.1760 – Стэфан, сын Грыгорыя і Марыяны Мірончыкаў. Кумы – Павел Крэнь і Агата Руткоўска
29.05.1760 – Марыянна, дачка Грыгорыя і Марыяны Мірончыкаў. Кумы – Захарыяш Руткоўскі і Агата Руткоўска(?)
хх.хх.1765 – Лукаш, сын Леона і Марыянны Жуеў(?). Кумы – Матэуш Петрашко і Анна Петрашкава
хх.хх.1766 – Марыяна, дачка Юрыя і Анны Петрашкаў. Кумы – Ян Петрашка і парася Альковічава
хх.хх.1772 – Ян, сын Віктара і Крысціны Лапіцкіх. Кумы – Марк Красоўскі і Еўдакія Бахарава
хх.хх.1772 – Томаш, сын Андрэя і Палоніі Петрашкаў. Кумы – Васіль Волах(?) і Анна Шымкевічава
хх.хх.1775 – Цімох, сын Бенедыкта і Алены(?) Лабецкіх. Кумы – Петр ??? і Еўдакія Бахарава
хх.хх.1777 – Грыгоры, сын Андрэя і Анны Сухановічаў. Кумы – Фёдар Петрашка і Еўдакія Крэнева
хх.хх.1779 – Ян, сын Андрэя і Агаты Ляўданскіх. Кумы – Віктар Лапіцкі і Марыяна Сівіцка
7.03.1781 – Казімір, сын Міхала і Еўдакіі Крэняў
30.07.1785 – Крысціна, дачка Антонія і Анны Альковічаў. Кумы – Філіп Грыгаровіч і Леанора Ждановічава
11.11.1786 – Парася, дачка Антонія і Анны Альковічаў. Кумы – Грыгоры Філіповіч і Леанора Жданова
3.04.1787 – Марк, сын Яна і Кацярыны Самкоўскіх. Кумы – Станіслаў Філіповіч і Агата Волахава
1.05.1787 – Сымон, сын Тэадора і Агаты Петрашкаў. Кумы – Аляксандр Бахар і Марыяна Юрэвічаўна
3.06.1787 – не пазначана, сын ці дачка Даніеля і Эльжбеты Дзятлікаў. Кумы – Андрэй Сівіцкі і Еўдакія Давідовічава
7.05.1788 – Мацей, сын Фёдара і Кацярыны Крэняў. Кумы – Васіль Крэнь
27.08.1788 – Агата, дачка Віктара і Крысціны Лапіцкіх. Кумы – Міхал Шымкевіч і Еўдакія Бахарава
14.01.1789 – Ян, сын Яна і Агаты Крэняў
хх.хх.1790 – Ян, сын Стэфана і Барбары Крэняў
29.01.1793 – Ева, дачка Яна і Настазыя Лапіцкіх. Кумы – Ян Шымкевіч і Ефрозына Крэнева
18.03.1793 – Агата, дачка Паўла і Юстыны Клёпкаў. Кумы – Антоні Крэнь і Агата Гінькова
04.08.1794 – Парася, дачка Андрэя і Феадоры Альковічаў. Кумы – Бенедыкт Бахар і Настазыя Руткоўская
29.09.1794 – Стэфан, сын Яна і Насты Крэняў. Кумы – Стэфан Лапіцкі і Марыяна Шымкевічава
25.09.1796 – Тэкля, дачка Андрэя і Зафіі Руткоўскіх. Кумы – Павел Крэнь і Агапа Шымкевічава
30.12.1797 – Грыгоры, сын Яна і Агапы Шымкевічаў. Кумы – Грыгоры Руткоўскі і Парася Здановічава

Крыніца:
1. РГИА 823-2-29

 

Шлюбы​

02.хх.1765 – Андрэй Сівіцкі з Дзераўно і Марыяна Руткоўская з Стрыі. Сведкі – Ян Руткоўскі і Васіль Крэнь
21.11.1767 – Томаш Бахар з Грыневіч і Настазыя Сахонаўна(?) з Стрыі. Сведкі – Андрэй Сахановіч і Грыгор Бахар
хх.хх.1772 – Лаўрэнці Крэнь і Настасія Руткоўская з Стрыі. Сведкі – Матэуш Філіповіч і Іозеф Станкевіч
хх.хх.1777 – Павел Крэнь з Стрыі і Юстына Кузмічова з Забалацця. Кумы – Ян Руткоўскі і Марцін Філіповіч
хх.хх.1779 – Зміцер Крэнь з Стрыі і Марыянна Казакоўна з Будзеніч. Сведкі – Фёдар Крэнь і Базыль Козак
04.02.1789 – Андрэй Альковіч з Стрыі і Тэадора Жданаўна з Дзераўно. Сведкі – Андрэй Крэнь і Сымон Альковіч
28.11.1789 – Фёдар Бахар з Грыневіч і Марыянна Сахонаўна з Стрыі. Кумы – Фёдар Бахар і Марко Ляўданскі
хх.хх.1791 – Іозаф Альковіч з Стрыі і Ефрузына Аўтухоўна з Грыневіч. Сведкі – Антоні Крэнь
хх.хх.1796 – Міхаіл Петрашко з Дзераўно і Разалія Руткоўская з Стрыі. Сведкі – Дзем’ян Каўзуновіч і Захары Руткоўскі
хх.хх.1796 – Павел Крэнь з Стрыі і Агнеша Церахаўна з Альковіч(?). Сведкі – Антоні Крэнь і Стэфан Крэнь

Крыніца:
1. РГИА 823-2-29