Гечевичи

Завещание Винцента Гечевича, опубликованное в прибавлении к газете "Курьер Литовский" №8 от 18 января 1824 г.

 

Ostatnia właścicielka Wiazynia, Zofia Horodyńska zginęła w 1943r. zamordowana wraz z 20 innymi osobami w swoim domu w Zbydniowie. Ta zbrodnia znana była wśród sąsiadów z powiatu wilejskiego. Tu jest opis wydarzeń. https://kedyw.pl/index.php/2017/06/24/73-rocznica-mordu-na-rodzinie-horodynskich-przez-ss-manow/

 

Czy to o Stanisławie czy Leonie tu mowa?

 

Интересно, что Гицевичи похоронены на кладбище которое расположено недалеко от церкви. Походу, где-то рядом от кладбища был костел.

 

Скорее всего, разговор тут идёт о Льве Викентьевиче Гечевиче.

Газета 1853 года. В заметке говорится, что генерал-майору Гечевичу объявлена благодарность.
Лев Гечевич получил звание генерал-майора в 1851 г., а Станислав Ипполитович Гечевич в 1850-х годах был ещё в чине штабс-капитана и звание генерал-майора получил в 1863 г.

 

A w tamtych czasach ta cerkiew przy cmentarzu nie była kościołem katolickim św. Anny sióstr benedyktynek??
dopiero po 1864 zamieniono na cerkiew
a nową postawiono w 1899 przy pomocy darczyńców i Giecewicza
dom popa ma datę 1903

 

Вот сведения о костёле в Вязыни с информационного стенда. Мне кажется, что они актуальны до сих пор. Новых сведений о старом вязынском костёле не обнаружено.



На трёхверстовке (Шуберта), которая была составлена по результатам рекогносцировки проведённой в 1865-66 гг., мы видим в Вязыни два деревянных храма. То есть, на тот момент в местечке были и церковь и костёл.



Можно предположить, что костёл стоял ближе к кладбищу, через дорогу (улицу) напротив церкви, на месте современной частной жилой застройки.

Костёл был филиальным (каплицей?) в Ильянской парафии, а после её закрытия (1867) перешёл в Ольковичскую парафию.

В статистических сведениях об Ольковичском костёле (ЛГИА 604.1.9904), в описании каплиц,принадлежащих Ольковичской парафии (без датировки, но видимо до 1900 г.) мы видим, что в парафии одна филия (Вязынский костёл) и две каплицы: каменная в Ободовцах и деревянная в Старинках.



В описании Ольковичского костёла за 1901 г. ксёндз пишет, что костёл в Вязыни разобран, по неизвестным ему причинам.




Таким образом, костёл в Вязыни существовал как филия Ольковичского костёла до 1901 г. и не передавался православной церкви.
У православных в Вязыни был свой храм и новая церковь была построена на месте прежней православной церкви.

Закладка новой деревянной церкви въ мѣстечкѣ Вязынѣ, Вилейскаго уѣзда.
Литовские епархиальные ведомости, 1899 год, № 30-31, стр. 308-309.

Почти два века простояла церковь в м. Вязыне. Глубокую печать ветхости наложили на неё эти два века....

... 25 мая в последний раз в старой церкви была совершена Божественная литургия...

...Через несколько дней после сей службы церковь была разобрана.

Наступило 9 июня — день, предположенный для закладки нового храма. На предстоящее торжество прибыли Молодечненский благочинный, его помощник и соседние иереи. С утра погода была пасмурная, но к полудню тучи рассеялись и стало ясно и тепло.

В 2 часа пополудни при огромном стечении народа на развалинах старой, разобранной церкви начался чин закладки храма....




Может у кого-то есть какая-то другая информация?

 

W tamtym czasie w Imperium Rosyjskim rozpowszechnił się zwyczaj, zgodnie z którym różnym znanym osobistościom, nawet w stolicy, proponowano datki na rzecz budowanych na prowincji cerkwi. Tak więc wśród dobroczyńców świątyni Wiazyń było wiele znanych osób – św. Jan z Kronsztadu, wynalazca lalki matrioszki Maria Mamontowa, generał – gubernator Wilna, Witalij Trocki. Wśród darczyńców nie zabrakło oczywiście także samego Hipolita Giecewicza, który ofiarował drewno na potrzeby świątyni. Dzięki takim staraniom rok później konsekrowano nową cerkiew pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, która stoi do dzisiejszego dnia. Lokalne wiadomości diecezjalne informowały, że
'(…) na uroczystym bankiecie ks. Jan wyraził głęboką wdzięczność właścicielowi majątku Wiazyń, panu Giecewiczowi, za jego życzliwe podejście do budowy nowego kościoła. Oczywiście taka światła postawa katolickiego ziemianina wobec potrzeb duchowych okolicznego chłopstwa jest godna uwagi i naśladowania'

 

Родословная рода Гечевичей герба Лелива. 1854 г. ( LVIA 391 / 10 / 91 )

 

Dimitr, w swojej wspaniałej pracy o Wiazyniu napisałeś:
"Nawiasem mówiąc, to właśnie w Wiazyniu Tomasz Zan otrzymał pierwsze lekcje czytania i pisania od diakona miejscowej cerkwi św. Michała Archanioła"
rozumieć należy, że mówimy o cerkwi we Wiazyniu?
ja mam wątpliwość, czy w Rzeczpospolitej stały cerkwie - chyba na pewno nie
może to cerkiew zbudowana zaraz po zajęciu ziem przez Imperium Rosyjskie - jakaś pierwsza? tylko gdzie?

Zaciekawił mnie ten wątek - kościół / cerkiew we Wiazyniu
Przyznam, że sam będąc we Wiazyniu przy cmentarzu uznałem, że w miejscu gdzie dziś jest parking kiedyś musiał stać jakiś kościółek
to takie naturalne miejsce zaraz przy murze cmentarza
ale jeśli iść tropem zapisanej historii, to wciąż jest mowa o jednym kościele św. Anny!
I jeśli w 1899 go rozebrali ze starości to musiał być to ten stary, 200 letni - przerobiony na cerkiew w 1864
(1. znalazłem gdzieś info że w 1830 Hipolit Giecewicz dał fundusze na remont kościoła)
(2. pytanie - czy od 1800 do 1864 we Wiazyniu była cerkiew?)
Myślę, że gdyby były dwa budynki w dwóch miejscach - cerkiew w budowie i stara opuszczona św. Anna
to w 1908 Giecewicz postawiłby nowy kościółek katolicki w przy cmentarzu, w miejscu św. Anny,
a nie stawiał kaplicy w obrębie swojego majątku (pozwolenia na miejsce itp.)
co myślisz?

 

В Речи Посполитой было много униатских церквей.

Ян Борейко Ходзько в своей „Wiadomość historyczno-statystyczna o kościołach rzymsko-katolickich w diecezji mińskiej”, ułożona i spisana w 1845 r. przez Jana Borejkę Chodźkę , пишет о состоянии костёлов до 1850 г.



О Вязынском костеле (каплице) он пишет следующее:



То есть костёл до 1850 г. точно был и простоял до 1900 г. (смотри пост о костёле выше)
Откуда информация, что костёл ремонтировали за счёт хозяина имения Гецевича я точно не помню, но если очень нужно, то я могу поискать.

Даже на этом сайте много документов Вязынской церкви и до 1800 г. и после него. Церковь точно была.

У Вас есть какая то другая информация о храмах в Вязыни? Поделитесь.

 

Nie - nie mam innej informacji. Wciąż próbuję zrozumieć Wasze informacje
Z cytatu z Chodźki wywnioskować można, że chodzi jednak o kościół po benedyktynkach św. Anny, który po rozbiorach został zamknięty i opuszczony - ja czytam to literalnie, że w czasie wizytacji był nieczynny (choć później odnowiony - przez Giecewicza? )
A jeśli odnowiony, to w 1864 został zaadaptowany na cerkiew prawosławną
Jednak swoje setki lat miał i go rozebrali i postawili nową cerkiew w miejscu dzisiejszej!

Dokumenty mówią o cerkwi unickiej we Wiazyniu - więc gdzie ona stała?
Cerkiew unicka stała w Starzynkach, spalona za czasów Napoleona
Myślisz, że we Wiazyniu stały jednak dwa kościoły?

 

Вот инвентарь Ильского костёла 1864 г .(LVIA 604 / 1 / 8656 ). Извините, качество снимков плохое.
Там написано, что каплица в Вязыни числилась в Ильской парафии и что сама каплица и всё, что в ней находится принадлежит Обывателю (то есть Гечевичу). Каплица была католической и православные её не забирали.






Возможно богослужения в ней и не проводились, но само здание каплицы (филиального костёла) стояло в Вязыни.

На форуме есть документы об этой каплице, которые нашёл Dianis, в которых говорится, что в 1880 г. София Гечевич просила разрешения проводить богослужения в это каплице. Значит каплица была и православные её не забирали.



Более того, в 1885 г. настоятель Вязынской церкви просил у властей об упразднении филиального костёла в Вязыни.




Если не верите этим документам, то может поверите " Słownik geograficzny Królestwa Polskiego". Он издан в 1893 г. и описывает населённые пункты на это время. Там написано, что в Вязыни была и православная церковь, и католическая каплица.
Так.что никто католическую каплицу/костёл в Вязыни не забирал. Нет ни одного документа, подтверждающего этот факт.
Каплицу просто разобрали, около 1900 г.

Униатская церковь стояла на том месте, где сейчас стоит православная. "Słownik geograficzny..." пишет, что около 1893 г. в Вязыни стояла деревянная православная церковь 1791 г. постройки, то есть ещё униатская. Унию упразднили в 1839 г. и церковь передали православным. Эту церковь разобрали в 1899 г и на её месте построили новую православную церковь.

 

Mam wrażenie, że wciąż się nie rozumiemy
nie chodzi mi o udowadnianie kto komu zabrał kościół - ja z pełnym szacunkiem do prawosławnych
wiadomo, że to nie prawosławni tylko władze carskie konfiskowały kościoły i dobra ziemskie

pozwolę sobie wyrazić moją opinię o stanie historycznym, a nie relacjach religijnych

P { margin-bottom: 0.08in }STRONG { font-weight: bold }A:link { color: #000080; so-language: zxx; text-decoration: underline }

dokument 1 literalnie mówi, że w 1864 " (...) inwentarz ... (...) przy zdaniu przez b. plebana Zauścińskiego w administracyjny zarząd Herkulesowi Sopoćce" - który ówcześnie był plebanem parafii w Spasie
Rozumieć należy, że władze carskie kościół w Ilji zamknęły, plebana zwolniły, a ten zdał "klucze" plebanowi ze Spasa - do rozwiązania sprawy
Wiadomo przecież, że ostatecznie kościół zamieniono na prawosławny i tak działał do 1920 r.

dokument 2 mówi literalnie - "kaplica w majątku Wiazyń obywatela Giecewicza" sugeruje, że chodzi o prywatną kaplicę z jednym ołtarzem w dworze i "wszelkie sprzęty należą do obywatela"
rozumieć należy, że kaplica nie była "na stanie' dziekanatu kościoła, a prywatną własnością

Tak, mamy rok 1850. Co się dzieje w życiu Giecewiczów?
Hipolit Giecewicz niespodziewanie ginie przypadkowo w 1845r., żona Katarzyna umiera w 1847, matka Elżbieta mieszka prawdopodobnie w Mińsku, synowie Hipolita - Stanisław i Konstanty są jeszcze na etapie edukacji
nikt się kaplicą nie zajmuje - popada w nieład (ale jak mówi dopisek - "później odnowiona i przyzwoicie ozdobiona"

Można, a nawet trzeba zadać pytanie czym się różniła Filia od Kaplicy? Ja nie znam 100% odpowiedzi !
Można tylko domniemać, że kaplica była prywatnym przedsięwzięciem do celów modlitewnych (przykład Obodowce, Starzynki)
a filia mogła być kaplicą, również prywatną, w której raz na jakiś czas mszę odprawiał pleban z parafii - w zamian za fundację na parafię

dokument 3 mówi literalnie, że "Zofia Giecewicz prosi o zgodę na odprawianie nabożeństw w kaplicy"
sugeruje to zgodność z dokumentem 2, i potwierdza, że Zofia miała we dworze prywatną kaplicę i prosi o możliwość odprawiania mszy przez księdza katolickiego (z parafii w Ilji)
Giecewicze ok.1870-75 powrócili z emigracji do Wiazynia, w 1876 zatrudnili administratora Jankowskiego, uruchamiali majątek na nowo
matka Hipolita, a żona Konstantego chciała się modlić w domu
rozumieć należy, że we Wiazyniu w 1880 nie działał przecież kościół katolicki, ani unicki - a wiazyńscy katolicy jeździli na msze do Olkowicz

dokument 4 mówi literalnie, że proboszcz cerkwi we Wiazyniu (mój przyp. "wkurzony zbieraniem się katolików w kaplicy we dworze Giecewicza) prosi władze o systemowe zamknięcie jej działalności
Tyle że wtedy Hipolit Giecewicz miał już poważanie w Wilnie i w ciągu kilku lat zostanie vice prezesem Wileńskiego Towarzystwa Rolniczego za zgodą władz guberni. A ponadto dołożył się w fundacji na nową cerkiew w 1899

"Słownik" rzeczywiście informuje, że we Wiazyniu ówcześnie była cerkiew prawosławna drewniana (!) i kaplica katolicka (?) - moim zdaniem pomija szczegół, że to prywatna kaplica Giecewicza (to takie czasy, że może specjalnie pomija ten szczegół?)

To wszystko moja hipoteza - to co można wyczytać z Waszych fantastycznych (!) dokumentów i ułożyć jakąś logiczną narrację
Ta historia wiąże się oczywiście z domniemaniem - jakie były losy kościoła w samej wsi Wiazyń?

Autor tego tekstu mówi o pierwotnym kościele postawionym przez woj. Witebskiego p. Nosiłowskiego
Czy Benedyktynki, kupując dobra Wiazyń w 1625 r. kupiły je wraz z kościołem? Chyba tak!
autor od początku sugeruje że mowa o “kościele” a nie “cerkwi”
chociaż “ВІЗІТЫ УНІЯЦКІХ ЦЭРКВАЎ МІНСКАГА І НАВАГРУДСКАГА САБОРАЎ 1680–1682 гг.” mówi o cerkwi !
Inny inwentarz "Dekanat+Świr+1784" (załącznik str. 45) mówi o kościele katolickim w Ilji, i nic nie wspomina o Wiazyniu

Mapa Szuberta rzeczywiście wskazuje na dwa kościoły
więc można przypuszczać, że to benedyktynki w 1791 r, postawiły nowy kościół w nowym miejscu
ale czy zbudowano kościół katolicki czy cerkwię unicką? benedyktynki na pewno nie zbudowałyby cerkwi prawosławnej (!)
tylko jak przyjąć do wiadomości, że pierwotny kościół p. Nasiłowskiego stał... 240 lat?
(może i stał – w Serejach na Litwie stoi do dziś ruina drewnianego domu leśniczego z 1725 r)

ostatecznie – po kasacie benedyktynek Wiazyń trafił w w ręce gen. Goricza
ale kościoły zostały w rękach dekanatów
nowy, po benedyktyński, prawdopodobnie został kościołem unickim (1793-1839) - nie mam dokumentów - moje zdanie
a pierwotny dalej stal i popadał w ruinę - to ma sens, że ruiny stały w miejscu wspólczesnego parkingu
myślę, że pomogłaby informacja o historii przyległego cmentarza, który z definicji był katolicki - czy tak?
czy znamy najstarszą datę grobu?

po 1839 zlikwidowano Unię – a kościół/cerkiew po benedyktyński pozostał bez plebana w swojej diecezji
dopiero po 1867 władze carskie przekazały budynek prawosławnym, urządzono cerkiew i tak dotrwał do 1899 kiedy zdecydowano się go rozebrać i zbudować nowy

Giecewicz w 1908 postawił nową, murowaną kaplicę na skraju swojego majątku – na swojej ziemi,
gdyż ziemia we wsi Wiazyń była już skarbowa, gminna (po 1861 i zniesieniu pańszczyzny)
tym samym nie musiał prosić władz o zgodę na teren pod budynek, a i tak kaplica stanęła w środku wsi

to moja teoria - serdecznie proszę o uwagi. M

 

Пан Марек, к чему продолжать этот бесконечный спор? Не Вы, не я не имеем документов с точным указанием местоположения бывшего костёла Святой Анны в Вязыни. К тому же, эта тема посвящена роду Гечевичей, а не истории местечка Вязыни и его храмов.

Похоже, что данным вопросом озаботились ещё в 1929 г. В ЛГИА есть дело, которое называется: " Материалы ( анкеты, архивные справки, описание) о бывшем имуществе католической церкви в д. Вязынь, Вилейского уезда. 1929 г. на 10 листах. Язык польский. (LVIA 694 / 3 / 438 )



Если Вам нужны более ранние сведения о костеле, то есть дело : " Материалы (инвентарь, духовные завещания, судебные решения и прочее) по Вяжинскому (Вязынскому) костёлу. 1544-1642 гг. ( LVIA 694 / 1 / 3287 )

 

Похоже, что во время визитации 1654 г. Вязынский костёл Св. Анны назван парафиальным.




А вот в Синоде Зенковича 1744 г. Вязынского костёла вообще нет. Сама Вязынь в составе Ильской парафии, деканат Радошковичи.
Во всём деканате каплица только в Ольковичах.
Может костёл был монастырским, только для монахинь-бенедиктинок а может в этот период его и не было (перестраивали?).

 

Гечевич Гиполит Викентьевич, Коллежский регистратор, 34 г. Жена Катерина с Володковичев, 27 л.
Признан в дворянстве Минским ДДС … мая 14 и дополнительные 1821 Июня 26 и 1833 г. Мая 6-го числа.
Владеет вотчинным имением Вязынь 1808 Июня 10 дня отцом купленным, а 1824 года Генваря 8-го числа ему духовным завещанием во владение отданным Число душ 1091/1080.
Указом Герольдии от 31 марта 1837 г. за №3811 утвержден в дв. достоинстве.
391-6-708 – Дворяне Вилейского уезда 1-го разряда ПС